นัดพิพากษาคดีเผาเซ็นทรัลเวิลด์25 มี.ค.นี้ สืบพยานครั้งสุดท้าย ที่ปรึกษาอัคคีภัยเครือเซ็นทรัลเบิกความไฟไหม้เพราะกองกำลังแต่งกายคล้ายทหาร ตำรวจยังไม่กล้ายุ่ง เผยช่วงเพลิงไหม้ทหารคุมพื้นที่ทั้งหมด9 ผู้ถูกจับกุมในที่เกิดเหตุไม่มีความสามารถวางเพลิง ด้านนายจ้าง “สายชล” ยันวันเกิดเหตุขายของที่ห้างอิมฯลาดพร้าว

เมื่อวันที่ 28 ม.ค.56 เวลา 13.00 น. ที่ศาลอาญากรุงเทพใต้ ห้องพิจารณาคดี 405 มีการสืบพยานจำเลยในคดีหมายเลขดำที่ 2478/2553 ซึ่งพนักงานอัยการสำนักงานอัยการพิเศษฝ่ายคดีพิเศษ4  เป็นโจทก์ฟ้องนายสายชล แพบัว จำเลยที่ 1 อายุ 28 ปี (ในวันเกิดเหตุ) อาชีพรับจ้างและนายพินิจ จันทร์ณรงค์ จำเลยที่ 2 อายุ 26 ปี (ในวันเกิดเหตุ) อาชีพรับจ้างในความผิดร่วมกันวางเพลิงเผาทรัพย์ผู้อื่นซึ่งเป็นโรงเรือนที่เก็บสินค้าจนเป็นเหตุให้นายกิตติพงษ์ สมสุขซึ่งอยู่ในอาคารเซ็นทรัลเวิลด์ถึงแก่ความตายและฝ่าฝืน พ.ร.ก.ฉุกเฉินเหตุเกิดที่ ห้างเซ็นทรัลเวิลด์ ช่วงบ่ายวันที่ 19 พ.ค.53 ซึ่งมีการสลายการชุมนุมของแนวร่วมประชาธิปไตยต่อต้านเผด็จการแห่งชาติ (นปช.) โดยคดีนี้เป็นคดีเดียวกันกับกรณีผู้ต้องหา2 คนที่เป็นเยาวชนซึ่งศาลเยาวชนและครอบครัวกลางได้พิพากษายกฟ้องไปแล้ว เมื่อวันที่ 12 ธ.ค.55

ผู้สื่อข่าวรายงานว่า มีการสืบพยานจำเลย 2 ปากสุดท้าย คือ พ.ต.ต.เสงี่ยม สำราญรัตน์ อายุ 61 ปี แกนนำนปช.จังหวัดชุมพร ปัจจุบันเป็นข้าราชการการเมืองประจำสำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี ผู้เป็นนายจ้างนายสายชลจำเลยที่ 1 ที่จ้างให้ขายของที่ร้าน ชั้น 4 ห้างอิมพีเรียลเวิลด์ ลาดพร้าวและพ.ต.ท.ชุมพล บุญประยูร อายุ 72 ปี พนักงานราชการ กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย,เลขาธิการสมาคมอาสาสมัครบรรเทาสาธารณภัยแห่งประเทศไทยและที่ปรึกษาด้านอัคคีภัยกลุ่มบริษัทเซ็นทรัลพัฒนามากว่า 20 ปีในฐานะผู้ควบคุมการดับเพลิงในเซ็นทรัลเวิลด์

แกนนำ นปช.นายจ้าง “สายชล” ยันอยู่อิมฯ ลาดพร้าววันเกิดเหตุ

พ.ต.ต.เสงี่ยม สำราญรัตน์ เบิกความว่าเกี่ยวข้องกับการชุมนุมของกลุ่มนปช.ในปี 53 นั้นทำหน้าที่ดูแลพื้นที่ ความสงบเรียบร้อย ประสานงานมวลชนเสื้อแดงกับเวทีปราศรัย โดยรู้จักกับสายชล จำเลยที่ 1 จากการที่ตนเองมาปราศรัยที่สนามหลวงหลังเหตุการณ์การรัฐประหาร 19 ก.ย.49 เป็นต้นมา โดยขณะนั้นตนสังกัดอยู่กลุ่มอิสระ เพื่อเรียกร้องให้รัฐบาลขณะนั้นจัดให้มีการเลือกตั้ง นายสายชลขณะนั้นใช้สนามหลวงเป็นที่พักและมีอาชีพรับจ้าทั่วไป

เขาเบิกความต่อว่าได้เปิดร้านค้าที่ห้างอิมพีเรียลเวิลด์ ลาดพร้าวชั้น 4 เพื่อขายของกิน ของที่ระลึกของคนเสื้อแดง รวมทั้ง VCD เผยแพร่ประชาธิปไตยซึ่งเป็นเทปบันทึกการปราศรัยของแกนนำแต่ละคน และเห็นว่านายสายชล มีพฤติกรรมดี ซื่อสัตย์ จึงได้จ้างวันละ 300 บาท เพื่อมาขายของที่ร้านพร้อมยืนยันว่าในช่วงปิดล้อมการชุมนุม วันที่ 12-19 พ.ค.53พยานได้ฝากร้านค้าที่ห้างอิมฯ ลาดพร้าว ให้นายสายชลดูแล

ภาพซ้าย : ภาพที่ รปภ.ห้างเซ็นทรัลเวิลด์  มอบให้พนักงานสอบสวนและถูกนำมาใช้เป็นหลักฐานในการจับกุมโดยเจ้าหน้าที่เชื่อว่าภาพชายชุดดำดังกล่าวคือจำเลยที่ 1 ในที่เกิดเหตุ

ภาพขวา : นายสายชล จำเลยที่ 1 ขณะถูกนำตัวมาแถลงข่าวหลังถูกจับกุม เมื่อวันที่ 8 มิ.ย.53 ภาพจากเว็บไซต์มติชน

ทนายจำเลยที่ 1 ได้นำภาพที่ใช้เป็นหลักฐานในการจับกุมและดำเนินคดีกับนายสายชล จำเลยที่ 1 (ดูภาพซ้ายประกอบ)ให้ พ.ต.ต.เสงี่ยม พิจารณาดูว่าเป็นนายสายชลหรือไม่นั้น พ.ต.ต.เสงี่ยม ได้ยืนยันต่อศาลว่าไม่ใช่ หลังจากนั้นทนายได้นำภาพที่นายสายชลขณะถูกนำตัวมาแถลงข่าวหลังถูกจับกุม เมื่อวันที่ 8 มิ.ย.53 (ดูภาพขวาประกอบ) พ.ต.ต.เสงี่ยม ได้ยืนยันต่อศาลว่าคนในภาพนี่คือนายสายชล

พ.ต.ต.เสงี่ยม ยังได้เบิกความต่อศาลถึงความเห็นที่มีการจับกุมตัวนายสายชลด้วยว่าหลังสลายการชุมนุม 19 พ.ค.53 นั้น ตนเองถูกผู้มีอำนาจผ่าน DSI ขอหมายจับข้อหาก่อการร้าย แต่ทราบว่าศาลไม่ได้ดำเนินการ อย่างไรก็ตามตนเองได้หลบไปต่างประเทศช่วงนั้นจึงคิดว่าในช่วงนั้นรัฐบาลพยายามที่จะตามหาตัวตนเอง การที่นายสายชลถูกจับนั้นก็อาจเป็นเพราะมีความใกล้ชิดกับตนเอง

พ.ต.ต.เสงี่ยม เบิกความต่อด้วยว่าจากประสบการณ์การเป็นตำรวจ คนเร่ร่อนหรือคนที่ที่อยู่สนามหลวง บางครั้งสายสืบก็จะใช้หรือจ้างหรือบังคับให้คนเหล่าเป็นสายสืบหาตัวผู้กระทำความผิดกฎหมายต่างๆ ซึ่งหากไม่ทำก็อาจมีปัญหากับเจ้าหน้าที่ สำหรับนายสายชลนั้นทราบว่าเคยมีปัญหากับเจ้าหน้าที่ทั้งตำรวจและเทศกิจ เช่น การไล่ร้าน แต่ตอนมาทำงานกับพยานที่ห้างอิมฯ ลาดพร้าว นั้นไม่มีปัญหากับเจ้าหน้าที่

ที่ปรึกษาอัคคีภัยเครือเซ็นทรัล เบิกความโยง “ชายชุดคล้ายทหาร”

พ.ต.ท.ชุมพล บุญประยูรเลขาธิการสมาคมอาสาสมัครบรรเทาสาธารณภัยแห่งประเทศไทยและที่ปรึกษาด้านอัคคีภัยกลุ่มบริษัทเซ็นทรัลพัฒนาเบิกความว่า ช่วง 2เดือนที่มีการชุมนุมบริเวณสี่แยกราชประสงค์ของ นปช. นั้นได้วางแผนป้องกันความปลอดภัยและอัคคีภัยให้กับห้างเซ็นทรัลเวิลด์ โดยในเซ็นทรัลเวิลด์มีทีมดับเพลิงมืออาชีพที่เป็นพนักงานประจำอยู่ถึง 25 คน ดังนั้นจากประสบการณ์แล้วเห็นว่าห้างนี้มีระบบรองรับทุกอย่าง หากเกิดไฟไหม้เล็กๆ พนักงานหรือแม่บ้านก็สามารถดับได้ แต่หากเป็นเพลิงไหม้ขนาดใหญ่ก็จะมีพนักงานดับเพลิงมืออาชีพคอยป้องกันอยู่ ถือได้ว่ามีระบบการป้องกันอัคคีภัยเป็นหนึ่งในเอเชียก็ว่าได้ และได้มาตรฐานระดับสากล

ทนายจำเลยที่ 1 ได้ยกข้อความของพ.ต.ท.ชุมพล ที่เคยให้สัมภาษณ์ในหนังสือ “ความลับหลังฉาก เผาเซ็นทรัลเวิลด์” ที่จัดพิมพ์โดย สำนักพิมพ์โลกวันนี้  หน้า 11 อ่านให้พ.ต.ท.ชุมพล ฟังเนื้อหาระบุว่า

"ตลอดเวลา2เดือนเต็มๆเราได้ประสานไมตรีกับผู้ชุมนุมมาเป็นอย่างดี โดยเฉพาะพวกการ์ดแทบจะรู้จักกันทุกคน แต่ในวันเกิดเหตุเผาเซ็นทรัลเวิลด์ขอบอกว่าไม่เห็นหน้าคนเหล่านั้นเลย มีแต่พวกที่เรียกตัวเองว่ากองกำลังไม่ทราบฝ่าย กลุ่มนี้แหละที่เขาบอกว่าเป็นผู้ก่อการร้าย เป็นผู้ก่อการร้ายที่แม้แต่ตำรวจและทหารก็ไม่กล้าแตะ ถ้าแตะมันก็ต้องมีศพกันบ้างหละ แต่นี่ไม่ คนกลุ่มนี้เข้าออกในที่เกิดเหตุโดยไม่มีใครกล้าทำอะไรพวกเขา เจ้าหน้าที่มีข้อมูลทุกอย่างแต่ทำไมถึงจับคนร้ายไม่ได้"

หลังจากนั้น พ.ต.ท.ชุมพล ได้ยืนยันต่อศาลว่าตนเองเป็นผู้พูดเช่นนั้น โดยหลังการสลายการชุมนุมได้มีคนมาสัมภาษณ์และนำไปลงในหนังสือ “คนช่วยคน” ของสมาคมอาสาสมัครบรรเทาสาธารณภัยแห่งประเทศไทย ที่ตนเองเป็นเลขาธิการอยู่ และคาดว่าหนังสือความลับหลังฉากฯ ได้นำไปเผยแพร่ต่อ

ที่ปรึกษาอัคคีภัยเครือเซ็นทรัลเบิกความต่อด้วยว่า ในห้างมีสปริงเกอร์ทุกๆ 3 เมตร แต่เหตุการณ์เพลิงไหม้ที่เกิดขึ้นในวันที่ 19 พ.ค.53 นั้นอยู่นอกเหนือจากความสามารถของพนักงานดับเพลิง เพราะไม่สามารถดับเพลิงได้ พนักงานดับเพลิงปฏิบัติหน้าที่ได้เฉพาะในตอนต้นที่มีคนกลุ่มแรกเข้ามา รปภ. ที่มีกว่า180 คนก็สามารถผลักดันออกไปได้ แต่เมื่อมีคนกลุ่มที่ 2 เข้ามาอีก รปภ. ได้แจ้งว่ามีการปาระเบิดเข้าใส่พนักงานจนทำให้มีคนบาดเจ็บ จึงได้มีการร้องขอให้เจ้าหน้าที่ตำรวจเข้ามา เมื่อตำรวจเข้ามาในห้างประมาณ 25 คน ได้มีการจับกุมคนที่เข้ามาหลบซ่อนตัวในห้าง ก่อนที่จะถอนกำลังออกไปเมื่อพบผู้บุกรุกชุดที่สองซึ่งมีอาวุธอยู่ด้านหน้าของห้าง

เขาขยายความต่อว่า ชุดแรกที่เข้ามานั้นมีประมาณ 14 คน เข้ามาจาก2 ด้านคือด้านถนนพระราม 1 และถนนราชดำริ ซึ่งเป็นห้างสรรพสินค้าเซน (ZEN) ในเวลาประมาณเกือบ 14.00 น. โดยทุบกระจกเข้ามาในห้าง แต่ รปภ. ที่มีจำนวนถึง 180 คนก็ได้ไล่คนเหล่านั้นออกไปต่อมาเวลาประมาณ 15.00 น. จากการตรวจสอบกล้อง CCTV เห็นว่ามีกลุ่มคนชุดที่สอง ประมาณ 7-8 คน แต่งกายคล้ายทหารและมีอาวุธด้วยเข้ามาทางด้านห้างเซ็นทรัลเวิลด์รปภ. พยายามต้านทานไม่ให้คนกลุ่มนี้เข้ามาแต่กลับถูกปาระเบิดใส่ ตำรวจในเครื่องแบบเข้ามาช่วยก็ยังต้องถอนกำลังออกไป

ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ทนายได้นำภาพผู้ถูกจับกุม 9 คนซึ่งถูกตำรวจจับกุมตัวในห้างฯ โดยนำมาจากหนังสือ “ความลับหลังฉาก เผาเซ็นทรัลเวิลด์” หน้า 27 ซึ่ง 1 ในนั้นมีจำเลยที่ 2 (พินิจ) รวมอยู่ด้วยให้ พ.ต.ท.ชุมพล จากนั้น พ.ต.ท.ชุมพล ได้ยืนยันต่อศาลว่า 9 คนนี้เป็นพวกที่หลบอยู่ในห้างไม่มีอาวุธและไม่ใช่กลุ่มคนที่มีอาวุธดังกล่าว โดยเขาได้รับการยืนยันจากหัวหน้า รปภ.ที่อยู่ในที่เกิดเหตุด้วย

ภาพ 9 คนที่ถูกตำรวจจับกุมตัวในห้างฯจากหนังสือ “ความลับหลังฉาก เผาเซ็นทรัลเวิลด์” หน้า 27

พ.ต.ท.ชุมพล  เบิกความต่อว่า หลังจากที่ตำรวจทั้ง 25 คน ถอนกำลังออกจากห้างไปทำให้ รปภ.และพนักงานดับเพลิงเสียขวัญกำลังใจ จึงได้ไปรวมตัวที่จุดรวมพลตรงลานจอดรถใกล้โรงแรมเซ็นทารา แกรนด์ เพื่อให้ฝ่ายบริหารห้างตัดสินใจ เนื่องจากพนักงานเหล่านั้นไม่มีหลักประกันความปลอดภัยในการปฏิบัติงาน สุดท้ายจึงได้ตัดสินใจออกจากห้างทั้งหมดในเวลาประมาณ 16.40 น.

เขากล่าวด้วยว่า หลังจากนั้นเวลาประมาณ 19.00 น. เศษ ทางสมาคมอาสาสมัครบรรเทาสาธารณภัยแห่งประเทศไทยได้รับการขอร้องจากเซ็นทรัลเวิลด์อีกให้เข้าไปช่วยดับไฟแต่ก็ไม่สามารถเข้าไปได้ เนื่องจากไม่ได้รับการยืนยันความปลอดภัยจากเจ้าหน้าที่ทหาร กว่าจะได้เข้าไปถึงพื้นที่ได้ก็เวลาประมาณ 22.00 น. และจากการตรวจสอบ CCTV จากห้างเกษรพลาซ่าที่อยู่ฝั่งตรงข้ามกับห้างเซ็นทรัลเวิลด์นั้นพบว่าเวลาประมาณ 21.00 น. กว่าๆ ตึกก็ได้ถล่มลงมาแล้ว และพื้นที่รอบๆ นั้นถูกควบคุมโดยกองกำลังของทหารทั้งหมด แม้กระทั่งตอนออกจากห้างในช่วงเย็นทางด้านหลังห้างพารากอนก็มีทหารควบคุมพื้นที่อยู่ รถพยาบาลหรือ รปภ. วิ่งออกมาจากพื้นที่ก็ยังต้องผ่านด่านทหาร

ทนายได้ถามด้วยว่าหลังสลายการชุมนุมของ นปช. บริเวณห้างและรอบๆ นั้น จากที่พยานได้รับรายงานและประสานงานนั้นเป็นหน่วยไหนที่ควบคุมพื้นที่ พ.ต.ท.ชุมพล  เบิกความว่าเป็นเจ้าหน้าที่ทหารของ ศอฉ.

“ทีมงานเราอยู่ภายในถ้าไม่ไล่เราออกไป มันเรื่องเล็กสำหรับไฟขนาดนั้น ในอาคารมีอุปกรณ์พร้อม น้ำในห้างก็มีจำนวนมหาศาลทั้ง 3 อาคารเชื่อมต่อกัน ระบบแรงดันน้ำภายในห้างก็ใช้ได้ ถ้าไม่ไล่เราออกไม่มีทางจะไหม้ ส่วนคนที่ไล่เราออกไปนั้นคือกลุ่มคนที่มีอาวุธ มีการโยนระเบิด ขนาดตำรวจยังต้องหนี” ที่ปรึกษาฯ กล่าว

เขาเบิกความต่อว่า เมื่อออกไปแล้วก็กลับเข้ามายากมากเพราะต้องติดด่านที่ทหารตั้งอยู่ ตั้งแต่ด่านตรงเพชรบุรี สะพานหัวช้าง และถนนพระราม 1 ก็ไม่ให้เข้า เลยต้องขอเข้าด้านหลังแทน

พ.ต.ท.ชุมพล  เบิกความย้ำด้วยว่า “ไม่มีที่ไหนในโลกหรอกที่เขาไม่เคลียร์พื้นที่ให้กับทีมดับเพลิง ตั้งแต่เย็นไม่มีใครเคลียร์พื้นที่ให้ ปล่อยให้มันไหม้ได้อย่างนั้น”

ที่ปรึกษาด้านอัคคีภัยเครือเซ็นทรัล เบิกความภายหลังทนายได้นำภาพถ่ายที่ถูกนำมาใช้เป็นหลักฐานในการดำเนินคดีกับนายสายชล ซึ่งเป็นรูปชายชุดำกำลังถือถังสีเขียวว่า ภาพดังกล่าวถ่ายในบริเวณห้าง ส่วนถังสีเขียวในรูปเป็นถังดับเพลิง ซึ่งในตัวห้างก็มีถังในลักษณะนี้อยู่ ยืนยันว่าไม่ใช่ถังแก๊ส และเครื่องดับเพลิงไม่สามารถใช้เป็นอุปกรณ์ในการวางเพลิงได้

ภาพชายชุดำกำลังถือถังสีเขียวที่ใช้เป็นหลักฐานในการดำเนินคดีกับนายสายชล

อัยการได้ซักค้านพยานด้วยว่ากลุ่มคนกลุ่มที่สองซึ่งติดอาวุธ 7-8 คนที่เข้ามาในห้างที่พยานระบุว่ามีการแต่งกายคล้ายทหารนั้นมีลักษณะอย่างไร พ.ต.ท.ชุมพล ตอบว่าดูจากกล้อง CCTV ประกอบกับที่ได้รับการยืนยันจากหัวหน้า รปภ. แล้วคาดว่าเป็นชุดปฏิบัติการรบในลักษณะปฏิบัติการพิเศษแน่นอน เครื่องแต่งกายมีหมวกเหล็ก ท็อปบู๊ต ชุดพรางและมีฮู้ดปิดหน้า

พ.ต.ท.ชุมพลเบิกความยืนยันตอนท้ายด้วยว่าเมื่อพิจารณาจากปัจจัยหลายๆ อย่าง ทั้งระบบการป้องกันอัคคีภัยและรายงานจากทีมดับเพลิงในที่เกิดเหตุเห็นว่า ผู้ถูกจับกุมทั้ง 9 คนที่ถูกจับในห้างนั้นไม่มีความสามารถในการวางเพลิงได้

หลังเสร็จสิ้นการสืบพยาน ศาลได้นัดพิพากษาคดีนี้ในวันที่ 25 มี.ค.53 เวลา 9.00 น. ที่ศาลอาญากรุงเทพใต้

ทั้งนี้นายสายชล แพบัว จำเลยที่ 1 และนายพินิจ จันทร์ณรงค์ จำเลยที่ 2 ปัจจุบันยังคงถูกคุมขังที่เรือนจำชั่วคราวหลักสี่หรือโรงเรียนพลตำรวจบางเขน โดยไม่ได้รับสิทธิการประกันตัวมาตั้งแต่กลางปี 2553

ภาพทหารบริเวณแยกราชประสงค์ช่วงเพลิงไหม้และเสื้อแดงคนสุดท้าย

ผู้สื่อข่าวรายงานเพิ่มเติมว่า หนังสือ “ความลับหลังฉาก เผาเซ็นทรัลเวิลด์” ซึ่งทนายจำเลยใช้อ้างเป็นพยานวัตถุในคดี ยังมีภาพทหารสวมผ้าพันคอสีเขียวอ่อนหรือเหลืองปรากฏอยู่ในหน้า 36 และจากการตรวจสอบจากเว็บไซต์ gettyimages.comซึ่งเป็นเว็บไซต์ซื้อขายภาพข่าวของช่างภาพทั่วโลกพบด้วยว่ามีภาพทหารกลุ่มผ้าพันเขียวพูดคุยกับน.ส.ผุสดี งามขำ หญิงเสื้อแดงที่นั่งอยู่หน้าเวทีราชประสงค์เป็นคนสุดท้ายในวันที่ 19 พ.ค.นอกจากนี้ผุสดียังเคยให้สัมภาษณ์กับข่าวสดรายวันเมื่อวันที่ 1 มิ.ย.53ระบุว่า หลังแกนนำมอบตัวและมวลชนออกจากบริเวณที่ชุมนุมสี่แยกราชประสงค์ไปหมดแล้ว ท่ามกลางระเบิดและกระสุนที่ดังทั่วบริเวณ ตนเองยังอยู่ต่อและเห็นทหารกลุ่มหนึ่งผูกผ้าพันคอสีเหลืองได้ขอให้ออกจากที่ชุมนุม จึงตัดสินใจออกมาพร้อมผู้สื่อข่าวต่างประเทศที่มารายล้อมขอสัมภาษณ์ตลอดเส้นทางเห็นกำลังทหารเข้ามายึดพื้นที่ฝั่งถนนเพลินจิตไว้ได้ทั้งหมดแต่กลับไม่มีการนำรถดับเพลิงมาดับไฟที่ลุกไหม้อยู่

ภาพจาก หนังสือ “ความลับหลังฉาก เผาเซ็นทรัลเวิลด์” หน้า 36

ภาพ น.ส.ผุสดี คุยกับทหารกลุ่มดังกล่าว ที่มาภาพ gettyimages.com

ภาพจาก gettyimages.com  ภาพ 99986251จะเห็น น.ส.ผุสดีที่นั่งอยู่ และภาพ99986642, 99986816และ99985793จะเห็นทหารกลุ่มดังกล่าวบริเวณสี่แยกราชประสงค์ด้านหน้าห้างเซ็นทรัลเวิลด์

วีดีโอคลิปขณะที่ทหารเคลื่อนจากเพลินจิตรเข้าสีแยกราชประสงค์

นาทีที่ 4.08 ของวีดีโอจะพบ น.ส.ผุสดี ที่นั่งถือธงอยู่บริเวณหน้าเวทีการชุมนุมที่สีแยกราชประสงค์

กลุ่มต่อต้านการใช้กล้องวงจรปิดเชิญชวนแข่งขันทำลายกล้องวงจรปิดในเมืองต่างๆ ของเยอรมนี โดยให้คะแนนตามจำนวนและคะแนนพิเศษจากการทำลายกล้องด้วยวิธีการที่ 'ครีเอท' กว่าใคร แต่ขณะเดียวกันก็ชวนให้กังวลเนื่องจากเป็นการทำลายทรัพย์สินสาธารณะ

เมื่อวันที่ 27 ม.ค. ที่ผ่านมาเว็บไซต์ The Verge รายงานว่ามีกลุ่มนักต่อต้านในเยอรมนีประท้วงการติดกล้องวงจรปิดในประเทศที่มีมากขึ้นเรื่อยๆ ด้วยการจัดแข่งเกมทำลายกล้องทั่วประเทศในชื่อ Camover 2013

การแข่งขัน Camover 2013 คือการให้ผู้เข้าร่วมทีมแข่งกันทำลายกล้องวงจรปิดให้ได้มากที่สุด เว็บบล็อกใน The Guardian เปิดเผยว่า นอกจากจำนวนแล้วยังมีการให้คะแนนพิเศษสำหรับทีมที่แสดงภาพการทำลายกล้องได้อย่าง 'ครีเอท' ที่สุด

ในวีดิโอเชิญชวนเผยให้เห็นภาพของ 'ผู้เล่น' ที่สวมหน้ากากสกีซึ่งบอกว่าตัวเองเป็นนักฉกชิงวิ่งราว, คนพ่นกราฟิตี้, คนไร้บ้าน และนักบุกรุกสถานที่ พวกเขาใช้เชือกดึงกล้องลงมาแล้วทุบทำลายมันด้วยค้อน ทำให้กล้องมืดด้วยสีสเปรย์ มีการเชิญชวนให้อัพโหลดการทำลายกล้องของแต่ละทีมลงในเว็บไซต์ Camover ด้วย

The Guardian ชี้ว่าในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมานี้ชาวเยอรมันเริ่มมีการถกเถียงเรื่องการใช้กล้องวงจรปิดในที่สาธารณะทั่วไป แม้ว่าจะมีการใช้กล้องวงจรปิดในเยอรมนีตั้งแต่ช่วงกลางยุค 1960s แต่เหตุการณ์ระเบิดในบอนน์เมื่อปีที่แล้ว และการฆาตกรรมในที่สาธารณะตอนกลางวันแสกๆ ในย่านอเล็กซานเดอร์แพลตซ์ที่มีคนพลุกพล่านก็ทำให้รมต.หมาดไทยของเยอรมนีนำกล้องวงจรปิดซึ่งแต่เดิมติดอยู่ตามสถานีรถไฟออกมาวางติดตั้งตามท้องถนน ทางกระทรวงอ้างว่าการติดกล้องทำให้อัตราการเกิดอาชญากรรมลดลงร้อยละ 20 แม้ว่ากล้องวงจรปิดจะไม่สามารถป้องกันเหตุได้อย่างมีประสิทธิภาพทั้งหมดเนื่องจากมักจะมีการใช้วิธีกำบังกล้องก็ตาม

อย่างไรก็ตาม The Verge กล่าวว่าความกังวลในเรื่องจริยธรรมและเรื่องกฏหมายต่อประเด็นการทำลายทรัพย์สินสาธารณะทำให้เรื่องนี้เป็นเรื่องที่มากกว่า 'เกม' การแข่งขัน และผู้จัดก็ยอมรับว่านี้ถือเป็นเรื่องจริงจัง

ผู้จัด Camover รายหนึ่งที่ไม่ระบุนามกล่าวว่า "แม้ว่าพวกเราเรียกมันว่าเกม แต่พวกเราก็จริงจังกับมันพอสมควร เป้าหมายของเราคือการพยายามทำลายกล้องวงจรปิดให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ และต้องการแสดงอิทธิพลต่อเรื่องการมีกล้องวีดิโอวงจรปิดในเมืองของพวกเรา"

Camover มีกำหนดการหมดเขตการแข่งขันในวันที่ 16 ก.พ. สามวันก่อนการเริ่มประชุมสภาตำรวจของยุโรป

เรียบเรียงจาก

Anti-surveillance activists turn smashing CCTV cameras into a competitive game, The Verve, 27-01-2013
 

กลุ่มอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมอุดรธานียื่นหนังสือผ่านผู้ว่าฯ จี้ กมธ.การพัฒนาการเมือง ยกเลิกเวทีการมีส่วนร่วมฯ โครงการเหมืองแร่โปแตชอุดรธานี เผยหวั่นปะทะรุนแรง พร้อมตั้งคำถามจัดเวทีตามใบสั่ง เหตุไม่มีใครร้องขอ ด้านเอ็นจีโอจวก สส.สร้างมูลค่าให้ตัวเอง

"ทำให้คนหนึ่งคนหยุดร้องไห้ สำคัญกว่าทำให้คนพันคนหัวเราะ"

พูดคุยกับอนุกรรมการด้านสิทธิพลเมืองฯ ของคณะกรรมการสิทธิฯ ถึงเรื่องราวสภาพในเรือนจำของวีระ สมความคิด และปัญหาทับซ้อนชายแดนไทย-กัมพูชา ที่มีประชาชนของทั้งสองประเทศเป็นเหยื่อของความรุนแรงอย่างเงียบๆ และถูกละเลย

วันที่ 1 กุมภาพันธ์นี้ น่าจะมีข่าวดีเกี่ยวกับการปล่อยตัวนางราตรี พิพัฒนาไพบูลย์ ที่ได้รับอภัยโทษและเดินทางออกจากเรือนจำเปรยซอว์ กรุงพนมเปญ แม้ว่ายังเหลือนายวีระ สมความคิด อีกคนหนึ่งที่ติดค้างที่นั่น

ทั้งสองถูกทหารกัมพูชาจับกุมตัวเมื่อวันที่ 21 ส.ค.53 พร้อมกับนายพนิช วิกิตเศรษฐ์ ส.ส.พรรคประชาธิปัตย์ คนสนิทของอดีตนายกฯ อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ รวมถึงคนอื่นๆ ในทีม ขณะเดินทางไปในหมู่บ้านแห่งหนึ่งใน อ.โนนสูง จ.สระแก้ว เพื่อเข้าไปตรวจสอบเรื่องพื้นที่ทับซ้อน ซึ่งในขณะนั้นเป็นช่วงสถานการณ์ตึงเครียดระหว่างไทยกับกัมพูชาอันเนื่องมาจากกรณีพิพาทปราสาทพระวิหาร ซึ่งนายวีระเคยนำทีมไปอ่านแถลงการณ์ทวงคืนพื้นที่ทับซ้อนปราสาทพระวิหารจนมีเหตุปะทะกับชาวบ้านในพื้นที่ก่อนหน้านี้ หลังการจับกุมรัฐบาลอภิสิทธิ์พยายามประสานขอตัวคนกลุ่มนี้กลับแต่ไม่ได้รับการตอบรับ ต่อมาหลังศาลกัมพูชาตัดสินโทษ คนส่วนใหญ่ได้กลับประเทศ เว้นแต่นายวีระเเละนางราตรี โดยในวันที่ 1 ก.พ.2554 ศาลกัมพูชาพิพากษาให้ทั้งสองมีความผิด 3 ข้อหา คือ รุกล้ำชายแดน เข้าไปในเขตทหาร และโจรกรรมข้อมูลทางทหาร ตัดสินจำคุกนายวีระ 8 ปี ปรับ 1 ล้าน 8 แสนเรียล และตัดสินจำคุกนางราตรี 6 ปีปรับ 1 ล้าน 2 แสนเรียล

เรื่องราวผ่านมากว่า 2 ปี ล่าสุด นายสุวัฒน์ แก้วสุข จากกองคุ้มครองดูแลผลประโยชน์ของไทยในต่างประเทศ กรมการกงสุล แจ้งความคืบหน้าให้กับอนุกรรมการด้านสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง คณะกรรมการสิทธิฯ ซึ่งมีหมอนิรันดร์ พิทักษ์วัชระ เป็นประธาน ว่า  กัมพูชามีการอภัยโทษให้กับนักโทษต่างชาติและกัมพูชาราว 500 คน เนื่องในพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพอดีตกษัตริย์นโรดม สีหนุ ซึ่งจะเริ่มในวันศุกร์ (1 ก.พ.) นี้ ในจำนวนนี้มีคนไทยอยู่ด้วย 5 คน รวมวีระและราตรี (จากจำนวนนักโทษชาวไทย 37 คนในกัมพูชาซึ่งส่วนใหญ่เป็นคดียาเสพติด) นางราตรีได้ปล่อยตัวทันทีส่วนนายวีระนั้นได้รับการลดโทษ 6 เดือน แต่ก็มีสัญญาณที่ดีว่าน่าจะนำไปสู่การอภัยโทษในอนาคต ทั้งนี้ เพราะตามหลักเกณฑ์ของกัมพูชา นักโทษจะได้รับอภัยโทษได้เมื่อได้รับโทษครบ 2  ใน 3 แล้ว

นอกจากนี้ยังอาจมีการหารือเรื่องการโอนตัวนักโทษ ซึ่งตามเกณฑ์ของกัมพูชาแล้วต้องรับโทษมาแล้ว 1 ใน 3 ซึ่งสำหรับนายวีระนั้นจะได้รับโทษครบ 1 ใน 3 ในเดือนกุมภาพันธ์นี้ สำหรับขั้นตอนการโอนตัวนั้น จะมีคณะกรรมการร่วมจากกรมสนธิสัญญาและกฎหมาย กรมการกงสุล และกรมราชทัณฑ์ ซึ่งในเบื้องต้นคณะกรรมการได้พิจารณาเรื่องของนายวีระไว้แล้ว หากครบกำหนดโทษตามหลักเกณฑ์และมีการส่งเรื่องเข้าคณะกรรมการเมื่อใดก็สามารถดำเนินการได้อย่างรวดเร็วทันที เรียกได้ว่า ขออภัยโทษ กับขอโอนตัว ทำสิ่งไหนได้แต่ก่อนก็จะทำทันที

นพ.นิรันดร์ ซึ่งเป็นประธานอนุกรรมการฯ ที่ติดตามเรื่องปัญหาพื้นที่ทับซ้อนไทยกัมพูชา เคยเดินทางไปเยี่ยมนายวีระและนางราตรีที่เรือนจำในกัมพูชาเมื่อปลายปีที่แล้ว ให้สัมภาษณ์ว่า การจับกุมคุมขังครั้งนี้เป็นประเด็นทางการเมือง โดยที่วีระ ราตรีไม่ได้เป็นสายลับจารกรรมข้อมูลดังที่ถูกกล่าวหา เพราะจากประสบการณ์ส่วนตัวที่ทำงานกับวีระในเรื่องการต่อต้านการคอรัปชั่นมายาวนาน ประกอบกับวีระเองก็เป็นอนุกรรมการฯ ที่นพ.นิรันดร์เป็นประธาน ทำให้ยืนยันได้ว่าเขาเป็นคนตรงไปตรงมา และพยายามต่อสู้เรื่องปัญหาพื้นที่ทับซ้อนตามชายแดนตามแนวทางที่เชื่อ เพราะเรื่องนี้กระทบสิทธิของชุมชนและประชาชนด้วย

ประธานอนุกรรมการฯ กล่าวด้วยว่า อนุกรรมการฯ ชุดนี้ไม่ได้เพียงแต่ดูเรื่องคุณวีระ ราตรี แต่ได้รับเรื่องร้องเรียนของประชาชนไม่น้อยในเรื่องเขตแดนที่ไม่ชัดเจน มีคนไทยถูกทหารกัมพูชาจับกุมตัวไปอยู่ในเรือนจำที่เสียมเรียบบ้าง พนมเปญบ้าง และขณะเดียวกันก็มีพี่น้องกัมพูชาที่อยู่ชายแดนถูกทำร้ายโดยทหารของฝ่ายไทย โดยทางอนุฯ ได้เข้าไปตรวจสอบแล้วในหลายกรณี

“อยากให้เห็นว่านอกจากประเด็นชาตินิยมที่ต่างกัน ในเรื่องปราสาทพระวิหารแล้ว เรื่องเขตแดนที่ไม่ชัดเจนมันก็กระทบกับพี่น้องประชาชนในพื้นที่ด้วย เช่น พี่น้องประชาชนมาร้องว่า ไม่มีที่ดินทำกิน เพราะที่ดินตรงนั้นถูกประกาศให้กลายเป็นอุทยานแห่งชาติไป และประกาศกฎอัยการศึกไม่ให้คนไทยเข้าไปทำมาหากิน ทั้งๆที่เขาทำมาหากินมานาน แต่ตรงข้ามรัฐบาลกัมพูชาให้ชาวกัมพูชามาหากินได้ สร้างบ้านเรือนได้ มันเป็นนโยบายที่แตกต่างกัน”นิรันดร์กล่าว

เมื่อถามถึงสภาพการถูกคุมขังที่เรือนจำในกัมพูชา นพ.นิรันดร์ กล่าวว่า ในการไปเยี่ยมนั้นได้คุยกับวีระนานร่วมชั่วโมง ทั้งนายวีระ และนางราตรี อยู่ในห้องขังแยกกัน สำหรับสุขภาพของวีระนั้นดีขึ้น เนื่องจากมีโรคประจำตัวคือ โรคภูมิแพ้ โรคไขข้ออักเสบ แต่ระยะหลังมีคณะแพทย์จากประเทศไทยไปดูอาการและให้ยาเป็นระยะ

สำหรับการอยู่ในเรือนจำมีสภาพต่างกัน นพ.นิรันดร์เล่าว่า วีระถูกควบคุมมากกว่า ถูกจำกัดไม่ให้มีหนังสืออ่าน เขียนเอกสารใดๆ ไม่ได้ ไปไหนมาไหนจะมีผู้คุมเดินประกบตลอด อยู่ห้องขังเดี่ยว เพราะเขาถือว่าเป็นสปายสายลับ ซึ่งตรงข้ามกับราตรีที่ยังส่งหนังสือให้อ่านได้ ระยะหลังจึงผ่อนคลายพอสมควร

นพ.นิรันดร์กล่าวด้วยว่า “จุดที่วีระไปแล้วถูกจับเป็นจุดที่วีระเคยไปมาหลายครั้งแล้ว วีระยืนยันว่าจุดที่ไปอยู่ฝั่งไทย เพราะมีโอกาสพูดคุยกับประชาชนในพื้นที่นั้นมาก่อน ไปเห็นหมุดเขตแดนชัดเจน เขาเชื่อมั่นตรงนั้นอยู่ในฝั่งไทย เพียงแต่มันมีนโยบายจัดการชายแดนที่ต่างกันระหว่างไทยกับกัมพูชา นอกจากนี้การจัดการเขตแดนของไทยกับกัมพูชามีปัญหามาตลอด ไม่สามารถเคลียร์ได้ แต่วีระเขามั่นใจว่าเขตนั้นอยู่ในเขตไทย ที่ไปแล้วถูกจับในครั้งหลังเพราะได้รับการติดต่อจากส.ส.พรรคประชาธิปัตย์ ให้ช่วยพาไป จริงๆ คุณวีระไม่ได้อยากไป โปรแกรมคุณวีระวันนั้นจะพาคุณแม่ไปพักผ่อน เพราะใกล้ปีใหม่ด้วยซ้ำไป” นิรันดร์กล่าว

นพ.นิรันดร์กล่าวว่า เรื่องนี้เป็นเรื่องการเมือง ประเด็นที่ถูกจับเป็นเรื่องการเมืองระหว่างประเทศ ทั้งสองฝ่ายไม่ว่าไทยหรือกัมพูชา และการที่เขาถูกจับ นักการเมืองกัมพูชาก็ได้ประโยชน์ในการปลุกกระแสชาตินิยมในประเทศของเขา การที่สามารถที่จะดำเนินการทำให้มีการลดหย่อนโทษวีระและปล่อยราตรี แสดงให้เห็นว่าการเมืองของความตึงเครียดที่มองกันเป็นศัตรูนั้นลดลง และเป็นข้อพิสูจน์ว่าความขัดแย้งในความสัมพันธ์ระหว่างประเทศต้องแก้ไขปัญหาด้วยการเจรจาไม่ใช่ใช้ความรุนแรง หรือการรบ วิธีการเหล่านี้ไม่ได้เกิดประโยชน์

ปัญหาพื้นที่ทับซ้อนไทย-กัมพูชานั้นไม่ได้มีเฉพาะกรณีของวีระ-ราตรี แต่ยังมีกรณีชาวบ้านอุบลราชธานีถูกทหารกัมพูชาจับกุมตัวไปด้วย อย่างที่กล่าวไปว่าการอภัยโทษครั้งนี้มีคนไทยรายอื่นรวมอยู่ด้วย คือ นายทองแดง ยะลา อายุ 51 ปี และนายพิณ นาอ่อน อายุ 46 ปี ชาวบ้านจังหวัดอุบลราชธานี ซึ่งมีอาชีพหาของป่า และเป็นพรานล่าสัตว์ ถูกทหารกัมพูชาจับตัวบริเวณช่องอานม้าเมื่อวันที่ 31 พ.ค.53 เนื่องจากเข้าไปในพื้นที่ทับซ้อน โดยพวกเขาถูกจำคุกอยู่ที่เสียมเรียบ

นายทองแดง  และนายพิณ  ถูกทหารกัมพูชาจับในข้อหา เข้าเมืองโดยผิดกฎหมาย และข้อหาครอบครองและมีไว้ซึ่งอาวุธปืน(ปืนแก๊ปและกระสุนกว่า 500 นัด) ศาลลงโทษให้จำคุก 5 ปี ในระดับพื้นที่โดยปกติเจ้าหน้าที่จะใช้วิธีการเจรจา แต่เนื่องจากเหตุการณ์เกิดขึ้นในช่วงเวลาที่ความสัมพันธ์ไทย-กัมพูชา ไม่ค่อยจะดีนักจึงไม่ประสบผล  เมื่อญาติทราบข่าวการถูกจับกุมได้ไปร้องเรียนในหลายหน่วยงานแต่ไม่ได้รับความสนใจ ไม่ว่ากระทรวงการต่างประเทศ กระทรวงยุติธรรม ทำเนียบรัฐบาล จนสุดท้ายได้ร้องเรียนมายังอนุกรรมการสิทธิพลเมืองฯ ซึ่งอนุกรรมการได้เดินทางไปเยี่ยมผู้ต้องขังทั้งสองที่กัมพูชาและประสานหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อให้การช่วยเหลือเท่าที่จะเป็นไปได้ในที่สุด

นอกจากนี้ยังมีการร้องเรียนกรณีชาวบ้านอุบลราชธานีถูกทหารพรานของไทยเองยิง เหตุเกิดเมื่อวันที่ 6 มิถุนายน 2554 นายไชยา สายสิม อายุ 39 ปี พร้อมลูกชายเดินทางกลับจากการหาของป่า ช่วงเวลาประมาณ 20.00น. ทั้งสองขับรถไถนาแบบเดินตามที่เก็บท่อนไม้ยาวประมาณ 1 เมตรจำนวน 4 ท่อนกลับมาด้วย เมื่อเดินทางมาถึงบริเวณไร่มัน เจ้าหน้าที่ส่องไฟใส่ แล้วยิงบริเวณขาทั้ง 2 ข้าง นายไชยาฯ เข้าไปหลบอยู่ในไร่มัน ส่วนลูกชายได้วิ่งหนีไปก่อนหน้านั้น ทหารพรานที่อยู่ในเหตุการณ์ ทั้งหมดประมาณ 6 – 7 นาย ได้ประสานให้เจ้าหน้าที่จากอุทยานเขาพระวิหารมายึดรถไถนาเดินตามของนายไชยาฯ

ภายหลังการพักรักษาตัวราว 1 สัปดาห์ มีการได้ติดต่อให้เจ้าหน้าที่ทหารพรานผู้ก่อเหตุมาเจรจากันที่โรงพัก แม้จะไม่มีการแจ้งความ อย่างไรก็ตามในท้ายที่สุดทหารได้ยอมจ่ายค่าเสียหายให้กับนายไชยา

ไม่เฉพาะราษฎรไทยที่ประสบปัญหาในพื้นที่ทับซ้อนเหล่านี้ ราษฎรกัมพูชาเองก็ประสบภัยคุกคามจากความไม่ชัดเจนของเขตแดนเช่นเดียวกัน โดยปลายปีที่แล้ว นักวิชาการกลุ่มหนึ่งและนักเคลื่อนไหวด้านสิทธิมนุษยชนได้ร้องเรียนมายังคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติให้ตรวจสอบกรณีการละเมิดสิทธิมนุษยชนโดยทหารไทย กรณีการสังหารประชาชนชาวกัมพูชานอกกระบวนการยุติธรรม (Extra-judicial executions) ตามบริเวณชายแดนไทย-กัมพูชาในปี พ.ศ. 2551 – 2554  ซึ่งตามข้อมูลที่ได้รับจากสมาคมสิทธิมนุษยชนและการพัฒนาแห่งกัมพูชา (Cambodia Human Rights and Development Association) และศูนย์สิทธิมนุษยชนแห่งกัมพูชา (Cambodia Center for Human Rights) ซึ่งเป็นองค์กรสิทธิมนุษยชนแนวหน้าในประเทศกัมพูชานั้นได้อ้างถึงเหตุการณ์หลายกรณีในช่วงระยะเวลาปี พ.ศ. 2551 – 2554 ที่เกี่ยวข้องกับกรณีละเมิดสิทธิมนุษยชนต่อประชาชนกัมพูชาตามบริเวณชายแดนไทย-กัมพูชาโดยทหารไทย โดยอ้างว่าในช่วงเวลา 4 ปีที่ผ่านมาทหารไทยได้มีการสังหารประชาชนกัมพูชาไปกว่า 20 คน อย่างไรก็ตาม จากการสอบถามเอ็นจีโอที่ติดตามเรื่องนี้พบว่า ไม่มีความคืบหน้าในการตรวจสอบทั้งในฝั่งไทยและกัมพูชา

เป็นที่แน่ชัดว่า สถานการณ์ทางการเมือง ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศที่คลี่คลายไปในทางที่ดีขึ้นนั้นทำให้การเผชิญหน้า ความตึงเครียดบริเวณชายแดนไทย-กัมพูชาในจุดต่างๆ ลดน้อยลง แต่อย่างไรก็ตาม ขณะที่เรากำลังเตรียมพร้อมอย่างหนักในการแถลงต่อศาลโลกในคดีพื้นที่ทับซ้อนปราสาทพระวิหาร เราอาจต้องหันมาตรวจสอบและแก้ปัญหาการบริหารจัดการพื้นที่ทับซ้อนตามแนวชายแดนจุดอื่นๆ ด้วย เพื่อไม่ให้ราษฎรของทั้งสองประเทศต้องตกเป็นเหยื่อของความรุนแรงโดยไม่มีใครแยแสอีกต่อไป

ชี้ทราบผลเร็ว ประหยัดกระดาษ ตรวจสอบสถานภาพนักศึกษาได้ เตรียมเผยแพร่ให้ทุกมหาวิทยาลัยใช้ หนุนใช้กับการเลือกตั้งทั่วประเทศ ยันตรวจสอบได้ โกงยาก ฝ่ายไม่เห็นด้วยชี้ประชาชนยังไม่พร้อม

เมื่อวันที่ 30 มกราคม 2556 ที่มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ (ม.อ.) วิทยาเขตปัตตานี มีการเลือกตั้งนายกองค์การบริหารองค์การนักศึกษา สภานักศึกษาและนายกสโมสร โดยใช้ระบบออนไลน์หรือระบบอิเลคทรอนิกส์อย่างเป็นทางการเป็นครั้งแรก

โดยระบบดังกล่าวให้นักศึกษานำบัตรประจำตัวนักศึกษาหรือบัตรประจำตัวประชาชนไปลงทะเบียนที่หน้าอาคารกองกิจการนักศึกษา เพื่อตรวจสอบสถานภาพความเป็นนักศึกษา โดยมีคณะกรรมการการเลือกตั้งนักศึกษา เป็นผู้อธิบายวิธีการและขั้นตอนการลงคะแนน

จากนั้นให้นักศึกษาไปลงคะแนนในคูหาเลือกตั้งภายในศูนย์คอมพิวเตอร์ของมหาวิทยาลัย ซึ่งปรับเป็นห้องลงคะแนนเสียงเลือกตั้งออนไลน์ โดยมีเครื่องคอมพิวเตอร์ตั้งอยู่ภายในคูหาหลังจากนักศึกษาลงคะแนนแล้ว นักศึกษาจะต้องลงชื่อเพื่อบันทึกเป็นชั่วโมงกิจกรรมของนักศึกษาตามที่มหาวิทยาลัยกำหนด

ผศ.นิฟาริด ระเด่นอาหมัด รองอธิการบดี ฝ่ายพัฒนานักศึกษาและวัฒนธรรม ม.อ.วิทยาเขตปัตตานี เปิดเผยว่า ระบบนี้เริ่มทดลองใช้เมื่อปีที่แล้ว และผลการทดลองประสบความสำเร็จอย่างดี จึงนำมาใช้จริงในการเลือกตั้งปีนี้ ซึ่งถือว่าเป็นสถาบันการศึกษาแห่งแรกในประเทศไทยที่ใช้ระบบการเลือกตั้งในรูปแบบออนไลน์

ผศ.นิฟาริด เปิดเผยด้วยว่า ทางมหาวิทยาลัยจะนำการเลือกตั้งในระบบออนไลน์ไปนำเสนอต่อที่ประชุมของกลุ่มเครือข่ายกิจกรรมนักศึกษามหาวิทยาลัยแห่งประเทศไทย เพื่อให้มหาวิทยาลัยต่างๆทั่วประเทศนำระบบนี้ไปใช้ เนื่องจากเป็นระบบที่สามารถตรวจสอบได้

ผศ.นิฟาริด กล่าวว่า เห็นด้วยถ้าจะนำระบบนี้ไปใช้ในการเลือกตั้งทั่วไปของประเทศ เนื่องจากระบบการเลือกตั้งออนไลน์ สามารถตรวจสอบได้และไม่สามารถทุจริตได้ แต่ต้องมีการเตรียมความพร้อมแก่ประชาชนเสียก่อน

“ปัจจุบันนี้ระบบนี้สามารถใช้ได้สำหรับเมืองใหญ่ๆ เช่น กรุงเทพมหานคร เชียงใหม่และขอนแก่น เป็นต้น” ผศ.นิฟาริด กล่าว

นายวันสุไลมาน เจะแวมาแจ เจ้าหน้าที่กองกิจการนักศึกษา เปิดเผยว่า เมื่อ 2 ปีที่แล้ว ทางองค์การบริหารองค์การนักศึกษาได้เสนอต่อมหาวิทยาลัยให้ใช้ระบบเลือกตั้งออนไลน์ เพื่อประหยัดทรัพยากร เนื่องจากแต่ละปีมหาวิทยาลัยต้องพิมพ์บัตรเลือกตั้งประมาณ 8,000 ใบ แต่ปรากฏว่ามีนักศึกษามาใช้สิทธิเลือกตั้งประมาณ 4,000 คน ทำให้สิ้นเปลืองกระดาษ

นายวันสุไลมาน เปิดเผยต่อไปว่า การเลือกตั้งระบบออนไลน์ยังทำให้สามารถทราบผลการเลือกตั้งได้อย่างรวดเร็วและสามารถตรวจสอบได้ทำให้ยากต่อการทุจริต โดยสามารถตรวจสอบทั้งผลการเลือกตั้งและตรวจสอบสถานภาพของนักศึกษา

นายนูรุดดีน มูลทรัพย์ นักศึกษาชั้นปี 4 คณะวิทยาการสื่อสาร ม.อ.ปัตตานี กล่าวว่า ข้อดีของการใช้ระบบการเลือกตั้งออนไลน์คือ สามารถรับรู้ผลการเลือกตั้งได้อย่างรวดเร็ว และในการลงคะแนนสามารถเห็นรูปภาพของผู้สมัครอย่างชัดเจน ซึ่งต่างจากระบบบัตรเลือกตั้งที่ไม่มีภาพของผู้สมัคร ซึ่งจะเป็นผลเสียกรณีที่นักศึกษาบางคนจำชื่อผู้สมัครไม่ได้แต่จำหน้าตาได้ ส่วนข้อเสียคือ ระบบคอมพิวเตอร์ทุกระบบมีช่องโหว่ต่อการที่จะโดนเจาะฐานข้อมูลได้

“ผมไม่เห็นด้วยหากจะนำระบบการเลือกตั้งออนไลน์ ไปใช้กับการเลือกตั้งของนักการเมือง ทั้งระดับท้องถิ่นและระดับประเทศ เพราะจะเป็นปัญหาต่อผู้สูงอายุที่ไม่เข้าใจระบบเทคโนโลยี”

“นอกจากนี้ประเทศเราเป็นประเทศที่กำลังพัฒนา ระบบอินเตอร์เน็ตยังเข้าไม่ถึงทุกภาคส่วน ที่สำคัญส่วนใหญ่ผู้ที่มีตำแหน่งสูงๆ มักมีผลประโยชน์เข้ามาเกี่ยวข้อง และการเลือกตั้งมีการแข่งขันกันสูง จึงมีความเป็นไปได้สูงที่อาจจะจะเจาะระบบคอมพิวเตอร์และแก้ไขข้อมูลการเลือกตั้งได้” นายนูรุดดีน กล่าว

ทุกกลุ่มชนในโลกใบนี้ สมควรที่จะต้องรังสรรค์พื้นที่สื่อของตนเอง เพื่อให้เป็นสิ่งประดับให้อยู่คู่กับสังคม ไม่ว่าสังคมนั้นจะอยู่ในสถานการณ์แบบไหน จะวิกฤติหรือไม่อย่างไร สื่อท้องถิ่นจะต้องมีที่ยืนเพื่อเป็นสื่อกลางให้กับประชาชน ระหว่างช่วงเวลาที่มีการเปลี่ยนผันจากห้วงขณะหนึ่ง ไปยังอีกช่วงขณะหนึ่งข้างหน้า โดยปราศจากการเลือกขั้วอย่างโจ่งแจ้ง

อาเจะห์โพสต์ถือเป็นสื่อท้องถิ่นของอาเจะห์ ประเทศอินโดนีเซียเองที่คอยทำหน้าที่บอกกล่าวนำเสนอข้อมูลข่าวสารที่เป็นประโยชน์แก่ประชาชนทั่วไป โดยส่วนใหญ่แล้วค่อนข้างที่จะเป็นการนำเสนอข่าวสารความเคลื่อนไหวในแวดวงการเมือง การสำรวจแหล่งทรัพยากรธรรมชาติ การวิพากษ์วิจารณ์การใช้งบประมาณของผู้บริหาร และการศึกษา

ถึงแม้บทบาทที่แท้จริงอาจจะไม่เท่ากับสื่อกระแสหลักอย่างวิทยุและโทรทัศน์ที่มาจากส่วนกลางก็ตาม แต่อย่างน้อยเป็นการเปิดโอกาสให้กับสังคมในการเข้าถึงข้อมูลข่าวสารอย่างทั่วถึงที่สุดวิธีหนึ่ง

อาเจะห์โพสต์ เป็นหนังสือพิมพ์รายสัปดาห์ โดยจะเลือกเอาประเด็นที่น่าสนใจ ที่เคลื่อนไหวในแต่ละรอบสัปดาห์ เนื้อหาโดยส่วนใหญ่จะกล่าวถึงการเปลี่ยนแปลงการปกครองภายหลังจากที่ได้รับสิทธิทางการเมือง

เท่าที่ผู้เขียนได้สัมผัสในช่วงปลายปีที่แล้วที่ได้ใช้ชีวิตอยู่ที่นั่นราวหนึ่งเดือนเศษไม่น้อยกว่าสี่ฉบับด้วยกัน ทุกฉบับจำเป็นจะต้องให้พื้นที่กับแวดวงการปกครองไม่มากก็น้อย อย่างน้อยเป็นการเกาะติดภารกิจของผู้นำที่ออกปฏิบัติภารกิจอยู่เป็นประจำ

ส่วนประเด็นการเมืองในอาเจะห์ส่วนมากจะเป็นการปฏิรูปที่กำลังอยู่ในระยะการพลิกฟื้นจากโศกนาฏกรรมความขัดแย้งที่คร่าชีวิตผู้บริสุทธิ์ไปไม่น้อย ซึ่งกินเวลานานถึง 30 ปี นั่นก็คือเป็นการนำเสนอเกี่ยวกับการร่างนโยบายของคณะผู้บริหาร การกำหนดกฎหมายและบทลงโทษเพื่อใช้ในการบริหารบ้านเมือง การลงมติเพื่อหาข้อสรุปในการที่จะเลือกใช้ตราสัญลักษณ์บนผืนธง ทุกเรื่องสังคมล้วนจักได้รับทราบอย่างทั่วกัน

นอกจากที่จะได้นำเสนอข่าวสารอื่นๆ แล้ว อาเจะห์โพสต์ ยังได้เปิดพื้นที่สื่อให้กับกลุ่มสตรีอีกด้วย ทุกฉบับจะต้องเปิดพื้นที่ให้กับผู้หญิง ซึ่งเป็นการนำเสนอชีวประวัติ การศึกษา ความโดดเด่นและความสำเร็จในอาชีพการงานของบุคคลที่เป็นสาธารณะ ไม่ว่าจะเป็นดาราสาว การประกวดนางงามแห่งอาเจะห์ นักเคลื่อนไหวภาคประชาสังคมหญิงที่ได้ประสบความสำเร็จในหน้าที่การงาน ล้วนเป็นสิ่งที่น่ายกย่อง เพื่อจักเป็นแบบอย่างแก่ผู้หญิงท่านอื่น

ถึงกระนั้นก็ตาม การอวดโฉมใบหน้าและเรือนร่างจะต้องอยู่บนครรลองคลองธรรมของศีลธรรมและสังคมถึงจะสามารถนำเสนอรูปภาพนั้นได้

อาเจะห์โพสต์ เป็นทั้งสื่อและเสียงเพื่อให้ประชาชนได้มีโอกาสในการสื่อสารระหว่างรัฐได้เป็นอย่างดี รัฐอาจจะมองด้วยสายตาห่างๆ อยู่บ้างในบางครั้งบางคราว แต่ไม่ถึงกับการบังคับทุกระเบียบนิ้วเพื่อให้เกิดความรู้สึกที่ดีระหว่างกัน หากขืนรัฐไปแทรกแซงจนไม่สามารถที่จะขยับได้อย่างสะดวก ก็เท่ากับว่าเป็นการสร้างเงื่อนไขอย่างที่ไม่ควรจะเป็น

ด้วยเหตุนี้ อาเจะห์โพสต์ยังคงยืนหยัดทำหน้าที่จนวินาทีนี้ แม้ว่าจะเป็นสื่อเล็กๆ ฉบับหนึ่งก็ตาม เมื่อเทียบกับสื่อกระแสหลัก ซึ่งส่วนใหญ่ล้วนจะมาจากส่วนกลางแห่งจาการ์ต้าอินโดนีเซีย

ถึงแม้สื่อกระแสหลักดังกล่าว จะมีทั้งความรวดเร็วและทันสมัย หากแต่ไม่ได้หมายความว่า สื่อเล็กๆ อย่างอาเจะห์โพสต์ จะต้องตายหายไปจากสังคมอาเจะห์ ด้วยความมีจรรณยาบรรณของทีมผู้บริหารและความสำนึกของทีมกองบรรณาธิการ สามารถเอาชนะสื่อกระแสหลักได้อย่างน่าแปลกใจ

อาเจะห์โพสต์ คงไม่สามารถยืนหยัดจนถึงทุกวันนี้ได้ หากไม่มีการวิเคราะห์อย่างรอบคอบเพื่อให้สามารถหายใจได้ตราบนานเท่านานในท่ามกลางความท้าทายและการแข่งขันทางการตลาดที่รุนแรง

อย่างไรก็ตามเมื่อตัวแปรอยูที่ประชาชน ประชาชนคือตลาด ประชาชนคือผู้ตัดสิน หากเมื่อใดก็ตามที่ผู้บริโภคไม่ถามหาสินค้า ผู้อ่านได้หันหลังให้กับสื่อ เมื่อนั้นลมหายใจของสื่อก็จะล่มจมไปในความเงียบอย่างน่าเสียดาย บางครั้งก็ยากที่จะเรียกกลับคืนมาใหม่ได้เหมือนเดิม

ความจำเป็นของสื่อนั้น เท่ากับว่าเป็นการเติมลมหายใจให้กับสังคมแต่ละสังคมเพื่อให้ยืดชีวิตอีกสักระยะหนึ่งได้ ทว่าหากสังคมใดก็ตามที่ไร้ซึ่งสื่อภาษาในแบบของตนเอง สังคมนั้นอาจไร้ความหมายโดยปริยายในบริบทของการดำรงอยู่ของแต่ละสังคมอย่างน่าอดสู่

ปาตานีก็เป็นอีกสังคมหนึ่งที่รอวันแห่งการสูญสลาย หากไม่มีผู้ที่ลุกขึ้นมาอาสาในการรังสรรค์เพื่อให้เกิดพื้นที่สื่อสำหรับสังคมปาตานีเอง อย่างน้อยก็เป็นการบ่งบอกให้รู้ว่าปาตานียังมีชีวิตอยู่ ปาตานียังไม่ตาย

31 ม.ค.56 เวลาประมาณ 10.00 น. เครือข่ายเฝ้าระวังพิทักษ์และปกป้องสถาบัน นัดหมายผ่านเฟซบุ๊กเพื่อชุมนุมสำนักงานคณะผู้แทนสหภาพยุโรปประจำประเทศไทย (อียู) อาคารเคี่ยนหงวน 2 ถนนวิทยุ กรุงเทพฯ  ในวันนี้เพื่อประท้วงอียู สืบเนื่องจากก่อนหน้านี้อียูได้ออกแถลงการณ์กรณีในศาลไทยตัดสินจำคุก สมยศ พฤกษาเกษมสุข บรรณาธิการนิตยสาร Voice of  Taksin  ว่า คณะผู้แทนสหภาพยุโรปฯ มีความเป็นห่วงต่อคำพิพากษาของศาลดังกล่าวเนื่องจากมีผลอย่างมากต่อสิทธิเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นและ ต่อเสรีภาพของสื่อมวลชน ในขณะเดียวกันคำตัดสินดังกล่าวยังส่งผลกระทบต่อภาพลักษณ์ของประเทศไทยในฐานะที่เป็นสังคมแห่งเสรีภาพและประชาธิปไตย

ผู้สื่อข่าวรายงานว่า มีผู้เข้าร่วมการชุมนุมครั้งนี้ราว 50 คน โดยมีเจ้าหน้าที่ตำรวจคอยรักษาความปลอดภัยอยู่โดยรอบ และมีการถ่ายทอดสดโดยสำนักข่าวทีนิวส์

นายธนบดี วรุณศรี  ผู้ประสานงานเครือข่ายฯ  กล่าวว่า การมาวันนี้ เพื่อมาเลคเชอร์ให้อียูฟัง ขณะนี้พยายามประสานงานกับผู้แทนสหภาพยุโรปเพื่อขอเข้าไปอธิบายรายละเอียด โดยมีประเด็นที่ต้องการอธิบายต่ออียูคือ 1. ต้องการให้เข้าใจสถานภาพกษัตริย์ของไทยว่าอาจไม่เหมือนกษัตริย์ประเทศอื่น บางประเทศในอียูไม่เคยมีกษัตริย์ อาจไม่เข้าใจว่าสถาบันกษัตริย์มีความศักดิ์สิทธิ์ขนาดไหน 2.ต้องการอธิบายว่าทำไมต้องมีมาตรา 112 และไม่เฉพาะแต่ประเทศไทย แม้แต่ประเทศเนเธอร์แลนด์ ก็มีโทษจำคุก 4-5 ปี หากมีการหมิ่นสถาบันกษัตริย์ คุณสมยศซึ่งกระทำความผิดชัดแจ้ง โดยตีพิมพ์บทความสองบทความ มีโทษบทความละ 5 ปี ก็ถือว่าไม่ได้มากไปกว่าเนเธอร์แลนด์ หากไม่ได้มีการลบหลู่จริงใครจะมาทำอะไร รัฐธรรมนูญกำหนดให้กษัตริย์เป็นจอมทัพไทย ดังนั้น จึงต้องมีกฎหมายปกป้องประมุขของชาติ

เขากล่าวถึงเหตุจูงใจที่อียูมีการออกแถลงการณ์เกี่ยวกับคดีสมยศว่า หากมองแบบไม่คิดลึกเข้าใจว่าอาจเป็นความรักชอบส่วนตัวกับสมยศ เพราะนายสมยศมีคุณูปการในการทำงานด้านแรงงาน ต่อสู้จนมีประกันสังคม  แต่ก็ต้องแยกแยะการกระทำแต่ละครั้งว่าทำดีหรือทำผิด หวังว่าหากได้อธิบายแล้วอียูจะเข้าใจและสำนึกผิดได้ไม่ยาก ทั้งยังเห็นว่าควรออกแถลงการณ์อีกฉบับหนึ่งเพื่อแสดงความเสียใจด้วย

ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ในที่ชุมนุมมีรถปราศรัยขนาดใหญ่ซึ่งผู้ปราศรัยกล่าวว่า  ปัญหาตอนนี้ที่อียูต้องแก้คือเรื่องโรฮิงยาไม่ใช่เรื่องนี้ และหากมีใครมาแตะต้องเรื่องการแก้กฎหมายอาญามาตรา 112 ทางกลุ่มอาจมีการรณรงค์ให้บอยคอตสินค้าอียูก็ได้

ต่อมา มีตัวแทนอียูลงมารับหนังสือจากผู้ชุมนุมโดยไม่ได้ให้สัมภาษณ์แต่อย่างใด พร้อมระบุว่าจะส่งเรื่องต่อให้ จากนั้น ผู้ชุมนุมจึงยุติการชุมนุมในเวลาราว 11.30น.

ทั้งนี้ ก่อนหน้านี้ทางสหภาพยุโรปได้ให้สัมภาษณ์ภายหลังทราบเรื่องการนัดชุมนุมประท้วงครั้งนี้ โดยเดวิด ลิปแมน เอกอัครราชทูต และหัวหน้าผู้แทนคณะกรรมาธิการสหภาพยุโรปประจำประเทศไทย กล่าวว่า สหภาพยุโรปมิได้มีจุดประสงค์เพื่อเข้าไปยุ่งหรือแทรกแซงอธิปไตยตามที่ทางเครือข่ายอ้าง เนื่องจากสหภาพยุโรปเพียงปฏิสัมพันธ์กับประเทศไทยบนหลักของสิทธิ โดยมองว่า บทลงโทษจำคุกนายสมยศถึง 11 ปี สำหรับบทความที่ตนเองไม่ได้เขียน เป็นเรื่องที่ไม่เหมาะสม

"แน่นอนว่าการใช้เสรีภาพในการแสดงออกเป็นเรื่องที่สามารถตีความได้ แต่เรามองเรื่องนี้จากหลักการทั่วไปของสิทธิมนุษยชน สำหรับเราแล้วในยุโรป เราเองก็มีสถาบันกษัตริย์ ผมมาจากประเทศอังกฤษซึ่งก็มีพระราชินีที่เราเคารัพและนับถือมาก และประชาชนก็สามารถวิพากษ์วิจารณ์กษัตริย์ในทางที่เคารพ และก็ไม่ถูกส่งไปจำคุก" ลิปแมนกล่าว

เขากล่าวถึงกรณีการประท้วงของเครือข่ายเฝ้าระวังพิทักษ์และปกป้องสถาบันฯ ว่า นับว่าเป็นเรื่องที่ดีที่ผู้คนสามารถใช้เสรีภาพในการแสดงออกของตนเองได้ ไม่ว่าเขาจะเห็นด้วยหรือไม่เห็นด้วยกับสหภาพยุโรป แต่ลิปแมนก็ย้ำว่า การออกแถลงการณ์ไม่ใช่การแทรกแซง แต่เป็นการมีปฏิสัมพันธ์ที่อยู่บนหลักการสิทธิมนุษยชนสากล

รัฐมนตรีกระทรวงยุติธรรมของโคลัมเบีย เผยหลังประชุมกับคณะกรรมการประเมินนโยบายยาเสพติดของรัฐบาลโคลัมเบีย ถึงร่างกม.ยาเสพติดฉบับใหม่ซึ่งบัญญัติให้ผู้ครอบครองยาเสพติดสังเคราะห์เพียงจำนวนน้อยหรือใช้เสพด้วยตนเองจะไม่ถือว่ามีความผิดทางกฏหมาย เพื่อหวังทำลายธุรกิจการลักลอบค้าของกลุ่มอิทธิพลมืด

เมื่อวันที่ 30 ม.ค. 2013 สำนักข่าว BBC รายงานว่า ประเทศโคลัมเบียมีการเสนอร่างกฏหมายยาเสพติดฉบับใหม่ ซึ่ง รูธ สเตลลา คอร์เรีย รัฐมนตรีกระทรวงยุติธรรมของโคลัมเบียได้ให้ข้อมูลว่ากฏหมายฉบับใหม่นี้จะระบุให้ผู้ใช้ยาเสพติดที่ใช้กรรมวิธีสังเคราะห์เช่นยาอี (ecstasy) กับตัวเองได้โดยไม่ถือว่าผิดกฏหมาย

สมาชิกสภานิติบัญญัติจของโคลัมเบียได้นำเสนอร่างกฏหมายใหม่เพื่อต้องการแก้ไขปัญหายาเสพติดทั้งการใช้ การซื้อขาย และประเด็นอื่นที่เกี่ยวข้อง โดยร่างกฏหมายใหม่จะเข้ามาแทนร่างกฏหมายเดิมซึ่งมีการแบนโคเคนและกัญชาแต่คนที่มีไว้ครอบครองเพียงเล็กน้อยจะไม่ได้รับการลงโทษ

รูธ สเตลลา คอร์เรีย เปิดเผยถึงเรื่องดังกล่าวหลังจากที่มีการประชุมกับคณะกรรมการประเมินนโยบายยาเสพติดของรัฐบาลในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา ซึ่งคณะกรรมการประกอบด้วยอดีตประธานาธฺบดี ซีซาร์ กาวิเรีย และนักวิชาการกับผู้เชี่ยวชาญอีกจำนวนหนึ่ง รูธกล่าวอีกว่าทางศาลรัฐธรรมนูญได้แสดงความไม่เห็นด้วยกับการดำเนินคดีกับประชาชนที่พกพายาเสพติดจำพวกกัญชาและโคเคนจำนวนน้อยไปแล้ว

"บัญญัติใหม่ที่จะมีการนำเสนอให้กับรัฐสภาในสมัยนี้ต้องการให้มีการนำมาบังคับใช้อย่างจริงจัง แต่ก็ปรับให้มันกว้างขึ้นด้วยการเพิ่มเติมเรื่องยาเสพติดสังเคราะห์ที่ถูกนำไปใช้เสพย์เองไว้ด้วย" รูธกล่าวผ่านสถานีวิทยุรัฐบาลโคลัมเบีย

การทำให้ถูกกฏหมายจะทำให้ธุรกิจของกระบวนการลักลอบค้าย่อยยับ

ด้านโฆษกพรรคกรีนของโคลัมเบียก็แสดงท่าทีสนับสนุนแผนการของรัฐบาล "ปัญหาในโคลัมเบียคือปัญหาเรื่องยาเสพติดชนิดเบาอย่าง กัญชาและโคเคน วังวนของกระบวนการลักลอบค้าสิ่งเสพติดขึ้นอยู่กับโคเคนเป็นหลัก และการทำให้มันถูกกฏหมายในโลกจะทำให้ธุรกิจของกระบวนการลักลอบย่อยยับ" วุฒิสมาชิก รอย บาร์เรราส กล่าวผ่านสถานีวิทยุ

ขณะเดียวกันนักวิจารณ์ก็บอกว่าการผนวกรวมยาเสพติดสังเคราะห์เข้าไปด้วยจะกลายเป็นแค่การสร้างความสับสนในการอภิปรายเท่านั้น เนื่องจากผู้เชี่ยวชาญเห็นตรงกันว่ายาอี และยาบ้า (methamphetamines) ถือเป็นยาเสพติดสังเคราะห์ แต่บางส่วนแย้งว่าควรรวมเอาเฮโรอีนเข้าไปด้วย

การประกาศของรมต.กระทรวงยุติธรรมในครั้งนี้ทำให้เกิดการพูดคุยแลกเปลี่ยนกันเรื่องการใช้ยาเสพติดในโคลัมเบียอีกครั้ง และจะมีการนำเสนอต่อรัฐสภาภายในอีกไม่กี่เดือนข้างหน้า

โดยที่ก่อนหน้านี้โคลัมเบียใช้วิธีดำเนินการกับกรณียาเสพติดด้วยวิธีการเชิงปราบปราม มีกฏหมายระบุโทษแก่ผู้ที่เสพหรือมียาไว้ในครอบครอง อย่างไรก็ตามในช่วง 2 ปีที่ผ่านมาการตัดสินของศาลสูงในโคลัมเบียดูจะมีแนวทาบงตรงกันข้ามจากเดิม

เรียบเรียงจาก

New drug bill 'to decriminalise ecstasy' in Colombia, BBC, 30-01-2013
 

ชาวบ้านพลาดหวัง แต่ยังเดินหน้าต่อ จี้ ‘ผังเมือง’ ยันพื้นที่เพื่อการเกษตร ทนายแนะ ‘จับตา’ การแก้ปัญหาตาม EIA สะท้อนความจริงจากพื้นที่ ด้าน 'สุนี ไชยรส' เผยมติ คปก.ดัน ‘กม.องค์กรอิสระด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ’ หวังแก้ความขัดแย้ง

เรียบเรียงจาก Leonard C. Sebastian and Iisgindarsah, “Assessing 12-year Military Reform in Indonesia: Major Strategic Gaps for the Next Stage of Reform” (6 April 2011), http://www.rsis.edu.sg/publications/WorkingPapers/WP227.pdf

เกริ่นนำ
นับตั้งแต่การลงจากอำนาจของซูฮาร์โตใน ค.ศ. 1998 กองทัพอินโดนีเซียไม่ได้อ่อนแอลงแต่อย่างใด กองทัพอาจไม่มีบทบาทนำในการเมืองระดับชาติอีกต่อไป แต่ในทางปฏิบัติ กองทัพได้วางยุทธศาสตร์ที่เปิดช่องให้ตัวเองสามารถเล่นบทบาท “หลังฉาก” ได้  หลังจากยกเลิกหลักการ “บทบาทสองด้าน” (dual-function หรือ dwi-fungsi) ที่เคยสร้างความชอบธรรมให้กองทัพเข้ามายุ่งเกี่ยวกับกิจการด้านสังคม-การเมืองในสมัยก่อน ในปัจจุบัน กองทัพแห่งชาติอินโดนีเซีย (Tentara Nasional Indonesia--TNI) พยายามเน้นความสำคัญไปที่การปรับโฉมหน้าสถาบันกองทัพและปรับปรุงสถิติในด้านสิทธิมนุษยชนให้ดีขึ้น นักการเมืองพลเรือนก็มีส่วนที่ทำให้กระบวนการปฏิรูปไปไม่ถึงไหน อาทิเช่น แทนที่จะผลักดันกองทัพให้หลุดจากการเมือง ประธานาธิบดีอับดูร์ราห์มาน วาฮิดกลับแสวงหาฐานเสียงสนับสนุนจากกองทัพเพื่อคานอำนาจรัฐสภา เมื่อรัฐสภาเคลื่อนไหวเพื่อดำเนินการถอดถอนเขาออกจากตำแหน่งเนื่องจากการคอร์รัปชั่นอันอื้อฉาว  ในช่วงต้นปี ค.ศ. 2001 วาฮิดโน้มน้าวให้กองทัพประกาศภาวะฉุกเฉินเพื่อให้เขายุบสภา กระนั้นก็ตาม ข้อเสนของเขาถูกผู้นำกองทัพปฏิเสธ เนื่องจากนายทหารตระหนักดีว่า การเข้าไปแทรกแซงการเมืองอย่างเปิดเผยจะส่งผลร้ายต่อความพยายามฟื้นฟูภาพพจน์ของกองทัพ  ส่วนในสมัยของรัฐบาลประธานาธิบดีเมกาวาตี ปฏิบัติการกวาดล้างฝ่ายตรงข้ามในอาเจะห์ทำให้กองทัพกลับมามีบทบาทมากขึ้นในด้านความมั่นคงภายในประเทศ ภายใต้ข้ออ้างของ “ปฏิบัติการทางทหารที่ไม่ใช่สงคราม” ซึ่งทำให้ความพยายามของนักปฏิรูปกองทัพยุคหลังซูฮาร์โตที่ต้องการจำกัดบทบาทหน้าที่ของกองทัพไว้เฉพาะการป้องกันประเทศจากศัตรูภายนอกต้องกลายเป็นความเหลวเปล่าไป

ด้วยเหตุนี้เอง นักวิชาการบางคนจึงลงความเห็นว่า การปฏิรูปกองทัพในอินโดนีเซียมาถึงจุดชะงักงัน ถึงแม้มีการดำเนินการให้เกิดความเปลี่ยนแปลงภายในสถาบันมาตั้งแต่ ค.ศ. 1998 ก็ตาม  แต่ความพยายามที่จะกำกับการทำธุรกิจของกองทัพและจัดวางกองทัพให้อยู่ภายใต้อำนาจของกระทรวงกลาโหมที่มีรัฐมนตรีมาจากฝ่ายพลเรือนยังคงเป็นเรื่องยาก ทั้งนี้ด้วยเหตุผลทั้งด้านอารมณ์ความรู้สึกและด้านการปฏิบัติ  อินโดนีเซียต้องการเวลาอีกพอสมควรเพื่อผลักดันให้เกิดความเปลี่ยนแปลงในประเด็นดังกล่าว  ความสัมพันธ์ระหว่างพลเรือนกับกองทัพยังไม่ลงตัว ถึงแม้กองทัพไม่สามารถชี้นำนโยบายให้แก่ฝ่ายพลเรือนได้อีก แต่กองทัพยังคงสถานะอภิสิทธิ์ ทั้งจากมรดกตกค้างในอดีตและจากความจริงว่าประธานาธิบดีพลเรือนยังต้องขอเสียงสนับสนุนจากกองทัพในการปกครองประเทศ  โลกทัศน์ของนายทหารระดับสูงก็ยังไม่เปลี่ยนแปลงไปจากสมัยก่อนสักเท่าไร พวกเขายังคงดูถูกดูแคลนฝ่ายพลเรือนและเชื่อว่ามีแต่กองทัพเท่านั้นที่เหนือกว่าการแก่งแย่งชิงดีชิงเด่นและการเห็นแก่ผลประโยชน์ส่วนตนของนักการเมืองพลเรือน  ความคิดนี้ฝังรากอยู่ในจารีตทางประวัติศาสตร์และกลายเป็นคำขวัญศักดิ์สิทธิ์ในการสาบานตนของทหาร ซึ่งยกย่องกองทัพอินโดนีเซียเป็น “ผู้พิทักษ์รัฐ”

ถึงแม้ความสนใจที่กองทัพอินโดนีเซียมีต่อการเมืองรายวันอาจลดลง แต่การเข้ามายุ่งเกี่ยวกับการเมืองจะมากขึ้นหรือน้อยลงย่อมขึ้นอยู่กับพฤติกรรมของผู้นำการเมืองและความพยายามในการปฏิรูปกองทัพ  หลังจากดำเนินกระบวนการปฏิรูป (reformasi) มากว่าทศวรรษ บทความนี้ต้องการประเมินผลสำเร็จและล้มเหลวในช่วง 12 ปีหลัง  บทความนี้แบ่งออกเป็นสามส่วนคือ ส่วนแรก ภูมิหลังกว้าง ๆ ของกองทัพอินโดนีเซียในยุคซูฮาร์โต  ส่วนที่สอง วิเคราะห์กระบวนการสร้างระบอบประชาธิปไตยและการปฏิรูปกองทัพ  ส่วนที่สาม ทบทวนการปฏิรูปที่ทำสำเร็จและปัญหาที่ยังไม่ได้แก้ไข  โดยเน้นไปที่ช่องโหว่เชิงยุทธศาสตร์ที่สำคัญสามประการในการปฏิรูปกองทัพขั้นต่อไป กล่าวคือ “ช่องโหว่ในการกำกับดูแล”  “ช่องว่างในเชิงงบประมาณกับการป้องกันประเทศ” และ “ความพร่องของอำนาจควบคุมฝ่ายพลเรือนประชาธิปไตย”

ภูมิหลังในยุคซูฮาร์โต: บทบาทสองหน้าของกองทัพ
ซูฮาร์โตและกองทัพได้วางรากฐานระบอบการปกครองที่เรียกว่า “ระเบียบใหม่” (New Order) และครอบงำการเมืองอินโดนีเซียมากว่าสามทศวรรษ  ซูฮาร์โตสร้างความชอบธรรมให้การปกครองของตนด้วยการพัฒนาทางเศรษฐกิจและเสถียรภาพทางการเมืองภายในประเทศ  ในบริบทนี้ กองทัพอินโดนีเซีย ซึ่งในสมัยนั้นมีชื่อเรียกว่า “กองกำลังอินโดนีเซีย” (Angkatan Bersenjata Republic Indonesia—ABRI  ซึ่งรวมกองกำลังตำรวจด้วย) สามารถมีอิทธิพลทางการเมืองอย่างเปิดเผยตามหลักการ “บทบาทสองด้าน”  ตามหลักการนี้ กองทัพไม่เพียงมีบทบาทด้านการป้องกันประเทศและความมั่นคง แต่ยังมีบทบาทด้านสังคมการเมืองในการส่งเสริมการพัฒนาและรับประกันเสถียรภาพทางการเมืองด้วย  หลักการนี้ให้ความชอบธรรมแก่กองทัพในการแทรกแซงการเมืองอย่างเป็นระบบ วางโครงการทางการเมืองของตัวเอง สร้างอุดมการณ์ของสถาบันและกำหนดความสัมพันธ์ระหว่างพลเรือนกับกองทัพตลอดยุคซูฮาร์โต

ควบคู่ไปกับหลักการบทบาทสองด้าน กองทัพดำเนินนโยบายให้นายทหารเข้าไปดำรงตำแหน่งในองค์กรนิติบัญญัติและองค์กรบริหารที่ไม่ใช่กิจการกองทัพ  ภายใต้นโยบายนี้  ทั้งนายทหารที่ยังอยู่ในราชการและเกษียณแล้วเข้าไปครอบครองตำแหน่งยุทธศาสตร์สำคัญในระบบราชการทั้งระดับชาติและภูมิภาค นับตั้งแต่คณะรัฐมนตรีลงไปจนถึงผู้ใหญ่บ้าน  รวมทั้งตำแหน่งบริหารสำคัญในรัฐวิสาหกิจ เช่น บริษัทน้ำมันและก๊าซ Pertamina เป็นต้น  มีข้อมูลที่ระบุว่า มีนายทหารประมาณ 4,000 นายที่มีตำแหน่งนอกกองทัพใน ค.ศ. 1999  ส่วนจำนวนนายทหารเกษียณที่มีตำแหน่งมีมากกว่านั้นอย่างน้อยสองเท่า  ยิ่งกว่านั้น กองทัพยังมีอิทธิพลในการออกกฎหมายโดยมีตัวแทนของกองทัพอยู่ในรัฐสภาทั้งระดับชาติและท้องถิ่น  ก่อนหน้า ค.ศ. 1999 กองทัพมีเก้าอี้ 75 ที่นั่งใน 500 ที่นั่งของรัฐสภา ก่อนจะถูกลดลงในยุคหลังซูฮาร์โตและไม่มีตัวแทนเลยใน ค.ศ. 2004  อิทธิพลของกองทัพยังขยายไปถึงพรรคการเมืองของรัฐบาล นั่นคือ พรรค Golkar โดยกองทัพช่วยให้พรรคนี้ชนะการเลือกตั้งเสียงข้างมากตลอดยุคซูฮาร์โต

อิทธิพลของกองทัพแผ่ไปทั่วทุกพื้นที่ของประเทศด้วยโครงสร้างการบังคับบัญชาที่เรียกว่า “โครงสร้างการบังคับบัญชาส่วนภูมิภาค” (territorial command structure) ซึ่งมีลักษณะคู่ขนานกับระบบราชการพลเรือนตั้งแต่ระดับชาติลงไปจนถึงระดับหมู่บ้าน  ภายใต้โครงสร้างนี้ หมู่เกาะอินโดนีเซียถูกแบ่งออกเป็นหน่วยบังคับบัญชาระดับภูมิภาค 10 หน่วย (Regional Military Command หรือ Kodam) แต่ละ Kodam แบ่งเป็นหน่วยบังคับบัญชาย่อยอีกหลายระดับ กล่าวคือ Resort Military Command หรือ Korem ซึ่งบัญชาการโดยนายทหารยศพันเอก  District Military Command บัญชาการโดยพันโท และ Sub-district Military Command บัญชาการโดยพันตรี  ในระดับหมู่บ้าน กองทัพมอบหมายให้ทหารชั้นประทวนที่เรียกว่า Babinsa เป็นผู้ดูแล  ด้วยโครงสร้างเช่นนี้ กองทัพจึงสามารถมีอิทธิพลทางการเมืองในทุกระดับของการปกครองท้องถิ่น รวมจนถึงการควบคุมกองกำลังและกองกำลังกึ่งทหารต่าง ๆ  กองทัพสามารถสอดส่องดูความเคลื่อนไหวทางการเมืองทั้งของประชาชนและพรรคการเมือง กลุ่มศาสนา องค์กรสังคมและสหภาพแรงงานได้โดยง่าย  กล่าวโดยสรุปคือ โครงสร้างการบังคับบัญชาส่วนภูมิภาคคือเครื่องมือสำคัญที่ค้ำจุนระบอบซูฮาร์โตและเป็นแหล่งข้อมูลข่าวกรองที่สำคัญยิ่ง

การปฏิรูปกองทัพยุคหลังซูฮาร์โต
การล่มสลายของยุคระเบียบใหม่และการลุกฮือทางการเมืองที่ตามมา ทำให้เกิดเสียงวิพากษ์วิจารณ์ต่อบทบาททางสังคม-การเมืองของกองทัพอย่างไม่เคยมีมาก่อน  การปฏิรูปกองทัพในอินโดนีเซียเป็นผลพวงที่ผสมผสานกันระหว่างแรงกดดันจากสาธารณชน การเมืองระดับชาติที่เปราะบางและการแตกแยกเป็นก๊กเป็นเหล่าในกองทัพเอง  ในช่วงแรกหลังจากประธานาธิบดีซูฮาร์โตลาออก กองทัพอินโดนีเซีย โดยเฉพาะกองทัพบก ถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างรุนแรงในแง่ของการเป็นเครื่องมือค้ำจุนระบอบซูฮาร์โต ทันทีที่ยกเลิกการควบคุมสื่อ รายงานเกี่ยวกับความทารุณโหดร้ายของกองทัพก็แพร่กระจายออกมาและยิ่งกระตุ้นให้ประชาชนไม่ไว้วางใจกองทัพ  ในบรรยากาศที่เพิ่งเปิดเสรี ผู้นำพลเรือน ปัญญาชนและนักกิจกรรมด้านสิทธิมนุษยชน ล้วนเรียกร้องให้ยกเลิกบทบาทสองด้านของกองทัพและส่งเสริมให้พลเรือนมีอำนาจควบคุมกองทัพ  ทว่าในสมัยรัฐบาลชั่วคราวของประธานาธิบดีฮาบิบี เขาไม่สามารถดำเนินการปฏิรูปกองทัพได้มากนัก  เพราะเกรงว่าจะยั่วยุให้ผู้นำกองทัพต้านทานขัดขืน  ในขณะเดียวกัน กองทัพภายใต้นายพลวิรันโตก็มีความแตกแยก  นายทหารสายวิชาการและสายปฏิรูปกลุ่มหนึ่งช่วยกันโน้มน้าวให้นายพลวิรันโตยอมดำเนินการปฏิรูปเองภายในกองทัพ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อแยกกองทัพออกจากการเมือง

เพื่อวางแนวทางบทบาทในอนาคตของกองทัพ กองทัพจึงจัดสัมมนาในเมืองบันดุงใน ค.ศ. 1998 ซึ่งผลิตผลงานออกมาในชื่อ “กรอบกระบวนทัศน์ใหม่” (New Paradigm) แนวคิดนี้วางหลักการปฏิรูปในยุคหลังซูฮาร์โตไว้ 4 ประการคือ

(1)   กองทัพจะไม่เข้ามามีบทบาทนำในกิจการระดับชาติทั้งหมด
(2)   กองทัพจะไม่เข้ามามีตำแหน่งทางการเมืองโดยตรง แต่จะมีอิทธิพลต่อกระบวนการตัดสินใจ
(3)   กองทัพจะใช้อิทธิพลโดยอ้อม ไม่ใช่โดยตรง
(4)   กองทัพยอมรับการทำงานร่วมกับหน่วยงานระดับชาติอื่น ๆ

ภายหลังการสัมมนาที่บันดุง กองทัพอินโดนีเซียเปลี่ยนชื่อเป็น “กองทัพแห่งชาติอินโดนีเซีย” (TNI) และเริ่มมาตรการปฏิรูปภายในหลายอย่าง อาทิเช่น

- แยกกองกำลังตำรวจออกจากสายการบังคับบัญชาของกองทัพ
- ยกเลิกหน่วยงานด้านสังคม-การเมืองและบทบาทที่ไม่ใช่กิจการของกองทัพ
- ถอนตัวแทนของกองทัพออกจากองค์กรนิติบัญญัติทั้งระดับชาติและท้องถิ่น
- ห้ามมิให้นายทหารที่ยังอยู่ในราชการดำรงตำแหน่งในหน่วยงานราชการที่ไม่ใช่กองทัพ
- สลายสายสัมพันธ์ที่ผูกกับพรรค Golkar และมีจุดยืนเป็นกลางในการเลือกตั้ง
- เปลี่ยนแบบแผนความสัมพันธ์ระหว่างกองบัญชาการกองทัพแห่งชาติกับองค์กรทหารตำรวจเกษียณ

นักวิชาการบางคน รวมทั้งนายทหารอาวุโสหลายคน ตั้งข้อสังเกตว่า แม้ดูเหมือนการปฏิรูปภายในจะกระทำในเรื่องสำคัญ แต่ในความเป็นจริงมีสาระน้อยมาก  การปฏิรูปส่วนใหญ่มุ่งไปที่ตำแหน่งทางการเมืองที่เห็นได้ชัด ซึ่งจริง ๆ แล้วกองทัพก็เข้าไปครอบครองไม่ได้อยู่แล้วในเงื่อนไขของระบอบประชาธิปไตย  แต่การยกเลิกหลักการบทบาทสองด้านของกองทัพไม่ได้เปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมองค์กร  อีกทั้งหลักการนี้ก็ยังฝังลึกในชุดความคิดของนายทหารระดับสูง

ความพยายามที่จะปฏิรูปกองทัพให้มากขึ้นสะท้อนออกมาในเอกสารราชการที่มีชื่อว่า บทบาทของ TNI ในศตวรรษที่ 21 ซึ่งตีพิมพ์ใน ค.ศ. 2001  เอกสารนี้ไม่เพียงย้ำถึงปณิธานของกองทัพที่จะยกเลิกบทบาทด้านสังคม-การเมืองเท่านั้น แต่ยังยืนยันการปวารณาตัวต่อการป้องกันประเทศ เพิ่มประสิทธิภาพขององค์กรและถ่ายโอนความรับผิดชอบด้านความมั่นคงภายในให้ตำรวจ  ในช่วง ค.ศ. 2000-2006  กองทัพสร้างความเปลี่ยนแปลงที่สำคัญหลายประการ อาทิเช่น

- เพิ่มวิชากฎหมายและมนุษยธรรมในหลักสูตรของกองทัพ
- โอนศาลทหารจากกองทัพไปอยู่ภายใต้ศาลสูงสุด
- วางเงื่อนไขให้ทหารต้องลาออกจากราชการก่อนลงสมัครรับเลือกตั้ง
- เพิ่มพูนประสบการณ์และประสิทธิภาพในฐานะกองทัพอาชีพด้วยการเรียนรู้และปฏิบัติการร่วมกับกองทัพต่างประเทศ

นอกเหนือจากนั้น เพื่อวางรากฐานการควบคุมของพลเรือนเหนือกองทัพและความเป็นกองทัพอาชีพ รัฐบาลอินโดนีเซียได้ออกกฎหมายสองฉบับเกี่ยวกับการป้องกันประเทศ  รัฐบัญญัติฉบับ 2/2002 ว่าด้วยการป้องกันประเทศ กำหนดคุณค่าแกนกลาง จุดประสงค์และหลักการของการป้องกันประเทศ บทบาทและอำนาจของรัฐมนตรีกระทรวงกลาโหมในการวางนโยบาย รวมทั้งความสัมพันธ์เชิงสถาบันกับกองทัพและสถาบันอื่น ๆ ของรัฐ การบริหารจัดการงบประมาณและการกำกับดูแลของรัฐสภา

กฎหมายฉบับที่สองคือ รัฐบัญญัติฉบับ 34/2004 ว่าด้วยกองกำลังป้องกันประเทศของอินโดนีเซีย  กฎหมายฉบับนี้ขีดเส้นบทบาทและหน้าที่หลักของกองทัพ กำหนดโครงสร้างองค์กรและอำนาจหน้าที่ของผู้บังคับบัญชาระดับสูง อำนาจในการใช้กำลัง สิทธิและความรับผิดชอบของทหาร  ประเด็นสำคัญคือ กฎหมายฉบับนี้กำหนดให้ “การเข้ามายุ่งเกี่ยวกับกิจกรรมทางการเมืองและเศรษฐกิจ” ของกองทัพเป็นสิ่งที่ผิดกฎหมาย และกำหนดเงื่อนไขสำคัญสองประการคือ

ประการแรก โครงสร้างกองกำลังของกองทัพต้องอยู่ “ภายใต้เงื่อนไขทางภูมิศาสตร์และยุทธศาสตร์การป้องกันประเทศ โดยให้ความสำคัญอันดับแรกต่อพื้นที่ที่มีความมั่นคงน้อยและมีแนวโน้มจะเกิดความขัดแย้ง รวมทั้งพื้นที่ชายแดน”  การวางกองกำลังประจำการถูกจำกัดด้วยเงื่อนไขต้อง “หลีกเลี่ยงโครงสร้างที่คล้ายคลึงกับระบบราชการพลเรือนและโอนเอียงต่อผลประโยชน์ทางการเมือง”

ประการที่สอง คือการถ่ายโอนธุรกิจของกองทัพให้แก่รัฐบาลภายใน ค.ศ. 2009  ต้องใช้เวลาพอสมควรหลังจากประกาศใช้กฎหมายฉบับนี้แล้ว กว่าที่ประธานาธิบดียูโดโยโนจะตั้งคณะกรรมาธิการมาจัดการเรื่องนี้  นี่เป็นประเด็นสำคัญที่จะกล่าวถึงต่อไป

กล่าวโดยสรุปคือ การปฏิรูปกองทัพขั้นตอนที่หนึ่ง[1]ในอินโดนีเซียคือการวางพื้นฐานด้านกฎหมายและการจัดรูปแบบสถาบันเพื่อการป้องกันประเทศและความมั่นคง  ในช่วงนี้ นายทหารระดับสูงในกระทรวงกลาโหมและกองทัพมีบทบาทในการปรับโฉมหน้าของสถาบันและสร้างความเป็นประชาธิปไตยในกระบวนการวางนโยบาย  นับตั้งแต่ระบอบซูฮาร์โตล่มสลายลง รัฐมนตรีพลเรือนของกระทรวงกลาโหมล้วนพยายามปฏิรูปกระทรวงนี้ไม่มากก็น้อย

ในการปฏิรูปกองทัพขั้นตอนที่หนึ่งในอินโดนีเซีย เราได้เห็นนักวิชาการและภาคประชาสังคมเข้ามามีส่วนร่วมกับนักวางนโยบายและสมาชิกรัฐสภาในการแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการป้องกันประเทศและความมั่นคงอย่างกว้างขวาง  นับตั้งแต่ปลาย ค.ศ. 2000 นักวิชาการอินโดนีเซียหลายคน ร่วมกับสถาบัน ProPatria ซึ่งเป็นคณะมันสมองกลุ่มเล็ก ๆ ที่สนใจการปฏิรูปภาคความมั่นคง เข้ามามีบทบาทสำคัญผ่าน “การอภิปรายในกลุ่มโฟกัสประเด็น” (focus group discussions) เพื่อสนับสนุนนายทหารอาวุโสในกระทรวงกลาโหมที่กำลังเตรียมร่างกฎหมายเกี่ยวกับกองทัพและกฎหมายอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการป้องกันประเทศ  ในปลาย ค.ศ. 2004 ศูนย์วิจัย Pacivis ในมหาวิทยาลัยอินโดนีเซีย ร่วมมือกับศูนย์วิจัยอื่น ๆ ที่เชี่ยวชาญด้านการปฏิรูปภาคความมั่นคง ก็เข้ามามีส่วนร่วมในกิจกรรมการวิจัยด้านนโยบายด้วย 

การได้แลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับชุมชนวิชาการบ่อยครั้ง ทำให้นายทหารในกระทรวงกลาโหมสามารถซึมซับแนวคิดด้านนโยบายใหม่ ๆ และเพิ่มพูนความคิดอ่านของตัวเอง  อีกทั้งนายทหารเหล่านี้บางคนเคยทำหน้าที่เป็นทูตทหารในกรุงวอชิงตัน การมีประสบการณ์ในต่างประเทศและได้พบเห็นความสัมพันธ์ระหว่างพลเรือนกับทหารที่แตกต่างออกไป ทำให้พวกเขาเปิดกว้างทางความคิดมากขึ้น และเข้าใจความเป็นจริงเพียงพอที่จะยอมรับเงื่อนไขทางการเมืองแบบใหม่ในอินโดนีเซีย รวมทั้งข้อเท็จจริงที่ประเทศกำลังเผชิญกับสภาพแวดล้อมเชิงยุทธศาสตร์ที่ซับซ้อนกว่าสมัยก่อน  ยิ่งกว่านั้น ใน ค.ศ. 2009 รัฐบาลอินโดนีเซียได้ก่อตั้งมหาวิทยาลัยป้องกันประเทศแห่งอินโดนีเซีย (Indonesian Defence University) ซึ่งมีจุดมุ่งหมายให้พลเรือนกับทหารได้มีปฏิสัมพันธ์และวิวาทะกันในประเด็นสำคัญ ๆ เกี่ยวกับนโยบายการป้องกันประเทศ

ช่องโหว่เชิงยุทธศาสตร์ที่สำคัญตลอด 12 ปีของการปฏิรูปกองทัพ
สิบสองปีของการปฏิรูปกองทัพช่วยลดบทบาทด้านสังคม-การเมืองของกองทัพอินโดนีเซียลงอย่างมาก  อย่างไรก็ตาม การปฏิรูปก็มิใช่ไร้ซึ่งปัญหา  มีช่องโหว่ในเชิงยุทธศาสตร์ที่สำคัญสามประการด้วยกัน  ประการแรก คือ ช่องโหว่ภายในกฎหมายและสุญญากาศด้านการกำกับดูแลในบางประเด็นที่สำคัญ ประการที่สอง ช่องว่างระหว่างบทบาทหน้าที่ในเชิงสถาบันของกองทัพและความสามารถในการบรรลุภารกิจ โดยเฉพาะช่องว่างในเชิงเศรษฐกิจและงบประมาณ และ ประการที่สาม การควบคุมกองทัพโดยพลเรือนยังมีความบกพร่องไม่เพียงพอ

ช่องโหว่ 1: ช่องโหว่ในการกำกับดูแลและสุญญากาศด้านกฎหมายและนโยบาย
โดยรวมแล้ว จุดประสงค์ของการวางกรอบกฎหมายคือการส่งเสริมการกำกับดูแลด้านการป้องกันประเทศให้ดีขึ้น กระนั้นก็ตาม มีช่องโหว่ในกฎหมายที่สำคัญสองประการคือ ประการแรก ทั้งกฎหมายฉบับ 3/2002 และ 34/2004 เน้นย้ำให้ประธานาธิบดีมีอำนาจตัดสินใจในเรื่องการใช้กำลังกองทัพภายใต้ความเห็นชอบของรัฐสภา แต่กฎหมายมีช่องโหว่ตรงที่ไม่ได้กำหนดอำนาจของประธานาธิบดีในการตัดสินใจเรื่องเป้าหมายเชิงยุทธศาสตร์ กรอบเวลาและเงื่อนไขปฏิบัติการของปฏิบัติการทางทหาร รวมทั้งกฎการใช้กำลัง (rules of engagement) ด้วย หากไม่มีข้อกำหนดเหล่านี้ ก็เท่ากับไม่มีบรรทัดฐานให้รัฐสภาเห็นชอบหรือไม่เห็นชอบต่อการตัดสินใจของประธานาธิบดี  นอกจากนี้ ยังไม่มีข้อกำหนดที่ส่งเสริมการกำกับดูแลของรัฐสภาต่อขอบเขตและทิศทางของการปฏิบัติการทางทหาร

อีกทั้งยังมีความสับสนเกี่ยวกับเงื่อนไขในการตัดสินใจสั่งให้กองทัพใช้กำลังทำสงคราม กฎหมายกำหนดว่าในสถานการณ์ฉุกเฉิน ประธานาธิบดีมีอำนาจส่งกองกำลังทหารออกไปทันทีโดยต้องรายงานให้รัฐสภารับรู้การตัดสินใจภายใน 48 ชั่วโมง  แต่คำถามคืออำนาจการตัดสินใจนี้จำกัดเฉพาะการทำสงครามตามปรกติ หรือรวมไปถึงปฏิบัติการทางทหารที่นอกเหนือจากสงคราม  อาทิเช่น การใช้กำลังทหารในภารกิจภายในประเทศ เช่น การต่อต้านการก่อการร้าย การบรรเทาภัยพิบัติ ฯลฯ  ปัญหาอีกประการหนึ่งคือ กฎหมายกำหนดให้กองทัพมีหน้าที่ “ช่วยเหลือส่วนปกครองท้องถิ่น” ซึ่งอาจเปิดช่องให้กองทัพเข้าไปยุ่งเกี่ยวกับกิจกรรมที่ไม่ใช่กิจการของกองทัพ

นอกจากนี้ มีช่องว่างที่เห็นชัดในความสัมพันธ์เชิงสถาบันระหว่างกระทรวงกลาโหมกับกองทัพ ตามกฎหมาย กองทัพอยู่ภายใต้อำนาของประธานาธิบดีในการใช้กำลังทหาร ส่วนกระทรวงกลาโหมทำหน้าที่ประสานงานในแง่ของนโยบายและยุทธศาสตร์การป้องกันประเทศ รวมทั้งการบริหารต่าง ๆ  ข้อกำหนดนี้ไม่ได้นิยามชัดเจนถึงความรับผิดชอบของกระทรวงกลาโหมที่มีต่อความรับผิดทางการเมืองของกองทัพ ซึ่งเท่ากับจำกัดอำนาจเชิงสถาบันของกระทรวงในการกำกับให้กองทัพดำเนินนโยบายอย่างถูกต้อง  ความสัมพันธ์ยิ่งมีปัญหาเมื่อผู้บัญชาการเหล่าทัพมีตำแหน่งในคณะรัฐมนตรีและมีอิสระในการเข้าถึงกระบวนการวางนโยบายในการประชุมคณะรัฐมนตรี

ประการที่สอง คือปัญหาของการกำกับดูแลและนโยบายที่ไม่ชัดเจน อาทิเช่น ไม่มีข้อกำหนดชัดเจนว่าตำแหน่งไหนในกระทรวงกลาโหมที่ควรเป็นของพลเรือน  สถานะและความรับผิดชอบของนายทหารที่ทำงานในกระทรวงก็ไม่ชัดเจน  หากปราศจากการกำหนดเงื่อนไขให้แน่ชัด ก็เป็นเรื่องยากที่กระทรวงกลาโหมจะสลายจารีตของ “วัฒนธรรมกองทัพ” ที่ฝังลึกมานาน  รวมทั้งยังไม่มีกฎหมายกำกับดูแลหน่วยงานข่าวกรองของกองทัพที่แน่นอนอีกด้วย

ในส่วนการกำกับดูแลของรัฐสภา กฎหมายสองฉบับข้างต้นวางบทบาทของรัฐสภาให้เป็นผู้เห็นชอบหรือคัดค้านงบประมาณกองทัพ การใช้กำลังทหารของประธานาธิบดี และการแต่งตั้งผู้บัญชาการเหล่าทัพ  แต่กฎหมายไม่ได้ระบุว่า “ความเห็นชอบของรัฐสภา” ประกอบด้วยอะไรบ้าง หมายถึงความเห็นชอบของสมาชิกรัฐสภาทั้งหมด หรือสมาชิกรัฐสภาที่อยู่ในคณะกรรมาธิการกำกับดูแลภาคส่วนความมั่นคง หรือประธานวิปในรัฐสภา หรือโฆษกและตัวแทนของรัฐสภา  ปัญหานี้ก่อให้เกิดการโต้แย้งในหมู่สมาชิกรัฐสภาบ่อยครั้ง อาทิเช่น ใน ค.ศ. 2003 เมื่อประธานาธิบดีเมกาวาตีตัดสินใจประกาศภาวะฉุกเฉินและส่งกำลังทหารเข้าไปปฏิบัติการในอาเจะห์  เป็นต้น  ที่สำคัญยิ่งกว่านั้น ไม่มีข้อกำหนดเกี่ยวกับข้อมูลและระดับการเข้าถึงข้อมูลของรัฐสภา ในกรณีที่กระทรวงกลาโหมและกองทัพปฏิเสธการเปิดเผยข้อมูลด้านความมั่นคง

ช่องโหว่ 2: ช่องว่างระหว่างความสามารถในการป้องกันประเทศกับงบประมาณ
การที่กองทัพอินโดนีเซียถูกใช้เป็นเครื่องมือค้ำจุนอำนาจของระบอบซูฮาร์โตมานาน ทำให้กองทัพบกมีอิทธิพลอำนาจจนละเลยกองทัพอื่น ๆ  ลักษณะภูมิประเทศที่เป็นหมู่เกาะของอินโดนีเซีย ทำให้ควรมีการปรับปรุงกองทัพเรือและอาวุธยุทโธปกรณ์ทางทะเล  แต่การจัดซื้อจัดจ้างของกองทัพก็ยังไม่ได้แก้ปัญหานี้จนถึงปัจจุบัน

การวางนโยบายของกระทรวงกลาโหมไม่ได้แยกภัยคุกคามที่ไม่ใช่การทหารออกจากภาระหน้าที่ของกองทัพ  แต่กลับวางนโยบายให้กองทัพต้องรับภาระดูแลปัญหาต่าง ๆ เช่น การค้ามนุษย์ การตัดไม้ทำลายป่า ความขัดแย้งในชุมชน ภัยพิบัติ ฯลฯ ซึ่งสร้างภาระให้กับโครงสร้างงบประมาณของกองทัพมากเกินไป

ประสิทธิภาพของกองทัพย่อมขึ้นอยู่กับการจัดสรรงบประมาณและการมีทรัพยากรเพียงพอต่อการใช้จ่าย ทั้งเงินเดือน การศึกษาและการฝึกอบรม รวมทั้งการจัดซื้ออาวุธยุทโธปกรณ์  ถึงแม้รัฐบาลยุคหลังซูฮาร์โตจะเพิ่มขนาดงบประมาณป้องกันประเทศมาตลอดตั้งแต่ ค.ศ. 2000-2010 แต่อินโดนีเซียยังคงประสบปัญหาช่องว่างระหว่างงบประมาณที่ได้จริงกับงบประมาณที่กระทรวงกลาโหมเสนอต่อรัฐสภามาตลอด  แต่ก็ต้องตั้งคำถามต่อไปว่า การใช้จ่ายงบประมาณของกองทัพมีความสมเหตุสมผลหรือไม่ และการใช้จ่ายจริงนั้นได้เงินมาจากเงินนอกงบประมาณผ่านทางธุรกิจของกองทัพมากน้อยแค่ไหน

ช่องโหว่ 3: ความพร่องในอำนาจควบคุมของพลเรือน
แนวความคิดของการควบคุมกองทัพโดยฝ่ายพลเรือนยังไม่ฝังลึกในสถาบันประชาธิปไตยของอินโดนีเซีย  โดยเฉพาะรัฐสภา  อุปสรรคประการแรกคือการขาดความสนใจ ความกระตือรือร้นที่จะพัฒนาความเชี่ยวชาญเกี่ยวกับประเด็นด้านความมั่นคงและการป้องกันประเทศ รวมทั้งความโลเลของสมาชิกรัฐสภาจำนวนไม่น้อยที่ไม่เต็มใจแบกรับความรับผิดชอบในเรื่องนี้ หรือไม่อยากเข้าร่วมในการอภิปรายสาธารณะเกี่ยวกับประเด็นของกองทัพ อีกทั้งความเชี่ยวชาญก็เป็นปัจจัยสำคัญในการมีส่วนร่วมในการวางนโยบาย  ความสนใจของสมาชิกรัฐสภามักมุ่งไปที่ประเด็นที่เกี่ยวข้องกับการเมือง เช่น การแต่งตั้งผู้บัญชาการเหล่าทัพ ก็มักไปมุ่งเน้นที่ประเด็นตัวบุคคลมากกว่าพิจารณาวิสัยทัศน์ในการจัดการกองทัพ

ส่วนคณะกรรมาธิการรัฐสภาที่กำกับดูแลด้านการป้องกันประเทศก็ขาดศักยภาพเชิงสถาบันที่จะทำหน้าที่ให้สมบูรณ์  นอกจากการขาดบุคลากรที่มีคุณสมบัติแล้ว ยังขาดความเชี่ยวชาญในด้านการทหารและการเงิน  ซึ่งสะท้อนออกมาอย่างชัดเจนในกระบวนการร่างกฎหมายและการจัดทำงบประมาณ  ปัญหานี้บั่นทอนประสิทธิภาพของการกำกับดูแลโดยรัฐสภา

การแก่งแย่งทางการเมืองในหมู่ชนชั้นนำพลเรือนมักเบี่ยงเบนความสนใจของสมาชิกรัฐสภาไปจากปัญหาสำคัญที่เกี่ยวข้องกับการปฏิรูปกองทัพ  ภายใต้ระบบการเมืองในปัจจุบัน สมาชิกรัฐสภาถูกจัดกลุ่มอยู่ภายใต้มุ้งต่าง ๆ ในพรรคการเมืองของตน  แต่ละพรรคก็กำหนดแนวทางชี้นำให้สมาชิกของตนแสดงออกต่อนโยบายต่าง ๆ อย่างไร  ดังนั้น สมาชิกนิติบัญญัติคนใดแสดงความคิดเห็นขัดแย้งกับพรรค ก็มักถูกตำหนิหรือกระทั่งถอดจากตำแหน่งได้  สมาชิกสภานิติบัญญัติจึงตกอยู่ในสภาพที่ไม่กล้าแสดงออกอย่างเป็นตัวของตัวเองหรือทำหน้าที่กำกับดูแลอย่างตรงไปตรงมา  เปิดช่องให้หน่วยงานรัฐประพฤติผิดจริยธรรมหรือคอร์รัปชั่นโดยไม่ต้องรับโทษ

องค์กรภาคประชาสังคมก็ยังไม่ปรับท่าทีของตนในการจัดการกับพัฒนาการทางการเมืองยุคหลังซูฮาร์โต  หลายองค์กรยังป่าวร้องแต่ประเด็นไม่มีสาระ เช่น “ยกเลิกระบอบทหาร” และ “กองทัพกลับกรมกอง” ฯลฯ  คำพูดเช่นนี้รังแต่จะสร้างปฏิกิริยาตอบโต้จากกองทัพและไม่ส่งผลดีต่อความสัมพันธ์ระหว่างทหารกับพลเรือน  ในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับการละเมิดสิทธิมนุษยชนและการทำธุรกิจของกองทัพ จำเป็นต้องมีการสอบสวนอย่างถี่ถ้วน  สื่อมวลชนซึ่งเป็นฐานันดรที่สี่ของสังคมประชาธิปไตย ควรให้ความสนใจกับประเด็นที่มีสาระมากกว่านี้ เช่น ประเด็นการจัดซื้ออาวุธ แต่สื่อมวลชนอินโดนีเซียมักให้ความสนใจแต่ประเด็นด้านการเมือง โดยเฉพาะความเคลื่อนไหวทางการเมืองของอดีตนายพลทั้งหลายในช่วงการเลือกตั้งปี 2009

ตราบใดที่สถาบันของพลเรือนยังอ่อนแอ และกองทัพสามารถสร้างภาพพจน์ของการเป็น “ผู้คุ้มครองและพิทักษ์” รัฐอินโดนีเซียอันแบ่งแยกมิได้ต่อไป  กองทัพก็ยังคงมีศักยภาพที่จะบ่อนทำลายรัฐบาลอินโดนีเซีย หากรัฐบาลมีประธานาธิบดีที่ไม่เข้มแข็งหรืออ่อนแอเพราะการทะเลาะเบาะแว้งและแก่งแย่งกันของพรรคการเมือง  แต่ในขณะเดียวกัน หากมีประธานาธิบดีที่พอใจกับฐานสนับสนุนจากกองทัพและใช้กองทัพมาสนับสนุนความเข้มแข็งทางการเมืองของตัวเอง  ระบอบการปกครองก็อาจเสื่อมถอยกลายเป็นรัฐที่มีผู้นำพลเรือนแต่ไม่ใช่ประชาธิปไตยได้เหมือนกัน ซึ่งอาจไม่ต่างจากระบอบซูฮาร์โตเลยก็ได้  อินโดนีเซียในวันนี้จึงเป็น “ระบอบผสมหัวเลี้ยวหัวต่อที่พลเรือนและกองทัพดำรงอยู่ร่วมกัน” กองทัพอาจไม่ได้ชี้นำนโยบายให้พลเรือนอีกต่อไป แต่ยังคงอยู่ “หลังฉาก” ในฐานะผู้เล่นตัวสำคัญทางการเมือง

ที่ผ่านมาการนโยบายการทำสำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกัน เราพยายามเลี่ยงที่จะพูดเรื่องที่ไม่เกี่ยวกับเนื้อหาของหนังสือ โดยหวังว่าจะใช้ผลงานเป็นเครื่องมือในการพิสูจน์ตัวเอง  แม้ว่าตลอดระยะเวลา 10 กว่าปีที่ผ่านมานั้น เราจะโดน “เล่นงาน”  ทั้งโดยใช้วิธีการทางกฎหมาย  วิธีการนอกกฎหมาย  รวมทั้งมาตรการทางธุรกิจ (ซึ่งไม่ผิดกฎหมาย)  อยู่เนือง ๆ 

บรรยากาศเหล่านี้เกิดขึ้นกับสำนักพิมพ์ในทุกรัฐบาลนับตั้งแต่สมัยพ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร พล.อ.สุรยุทธ์ จุลานนท์  นายสมัคร สุนทรเวช  นายสมชาย วงศ์สวัสดิ์ นายอภิสิทธิ์  เวชชาชีวะ หรือแม้แต่สมัยคุณยิ่งลักษณ์ ชินวัตร (เหตุที่ต้องยกรายชื่อมานั้นเพื่อจะบอกว่าฟ้าเดียวกันไม่เคยเป็นข้อยกเว้นแม้แต่รัฐบาลไหนก็ตาม)

การต่อสู้กับวิธีทางกฎหมายนั้นแม้จะหนักหนาอยู่บ้างเนื่องจากมีโทษทางอาญา แต่ก็เป็นการต่อสู้ที่ไม่น่ากลัวอะไรเพราะรัฐในฐานะคู่กรณีต้องให้เหตุผลในการอ้างอิงความชอบธรรมในการใช้อำนาจ ขณะเดียวกันการทำงาน “บนดิน” อย่างน้อยเป็นเกราะป้องกันการใช้อำนาจนอกกฎหมายได้ระดับหนึ่ง   และเนื้อหาที่นำเสนอเราก็เชื่อว่ามีความหนักแน่นในตัวเอง

ส่วนวิธีการนอกกฎหมายนั้น  ส่วนใหญ่มักเริ่มจากการใช้ “เสรีภาพ”  ดังเช่นกรณี คาราวานคนจน ในปี 2549  ที่เริ่มจากการเผาวารสารฟ้าเดียวกัน แจ้งจับบรรณาธิการ  และข่มขู่ที่จะบุกสำนักพิมพ์,  กรณีพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย  ในปี 2548-2551 ที่รณรงค์ว่าฟ้าเดียวกันเป็นพวก “ล้มเจ้า” เป็นเวลานานนับเดือน  หรือกรณี “ผังล้มเจ้า”  ของ ศอฉ.  ที่แม้จะทำโดยการอาศัยกฎหมาย แต่ก็ลงท้ายด้วยการเป็นเรื่องโจ๊ก  ผลของวิธีการปลุกระดมเช่นนี้ มีแนวโน้มในการนำ “มวลชน” มาถล่ม สำนักพิมพ์และผู้เกี่ยวข้อง

ส่วนมาตรการทางธุรกิจ  นั้นเป็นการเริ่มต้นจากการ “แบน” หนังสือของสำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกัน ที่เริ่มตั้งแต่ ศูนย์หนังสือจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ร้านซีเอ็ด   ร้านนายอินทร์ ฯลฯ 

ศูนย์หนังสือจุฬา แบนหนังสือฟ้าเดียวกันฉบับ รัฐประหาร 19 กันยาฯ

เมื่อเผชิญกับมาตรการทางธุรกิจ ซึ่งอยู่ในอำนาจที่จะทำได้โดยไม่ต้องมีเหตุผลมารองรับ ก็ป่วยการที่จะสู้ด้วยเหตุผล   เพื่อความอยู่รอดสำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกันก็ต้องหาทางรอดด้วยการ “ขายตรง” ให้มากขึ้นโดยที่เราเน้นไปที่ตลาดมหาวิทยาลัยทั้งในกรุงเทพและต่างจังหวัด ซึ่งก็มิได้ทำให้เราพบเส้นทางที่ราบรื่นแต่อย่างใด ยังมีอุปสรรคอีกมาที่ต้องเผชิญ เช่นกรณีการไปขายที่มหาวิทยาลัยขอนแก่นเมื่อเดือนพฤศจิกายน 2551 ท่ามกลางกระแสสูงของการชุมนุมของกลุ่มพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย

“ฟ้าเดียวกัน” ตีตลาดขยายแนวร่วม ม.ขอนแก่น 

หรือที่การประชุมวิชาการระดับชาติ: เวทีวิจัยมนุษยศาสตร์ไทย  ที่คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยในปี 2552 ก็มีคำสั่งห้ามมิให้ขายวารสารฟ้าเดียวกันในงาน  โดยแจ้งกับเจ้าหน้าที่ฝ่ายขายของสำนักพิมพ์ว่ามิให้วางจำหน่ายบนแผง

บรรกาศความความกลัว/รังเกียจ ต่อสำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกันมีให้เห็นตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา  แต่เราก็ยังอดทน ด้วยความตั้งใจจะใช้ผลงานคือหนังสือเป็นเครื่องพิสูจน์ตัวเอง

ล่าสุดที่ร้ายแรงที่สุดก็เกิดขึ้นที่คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เช่นกัน เมื่อทางคณะแจ้งว่าไม่อนุญาตให้กลุ่มที่จะนำหนังสือไปขายใต้ตึกบรมราชกุมารีไปจำหน่ายทั้งหมด (สำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกันก็เป็นสมาชิกที่ไปขายด้วย) เนื่องจาก “กลัวหนังสือประเภทล้มล้างสถาบัน”

ที่เรียกว่าร้ายแรงที่สุดก็เป็นเหตุว่าคนที่เดือดร้อนก็มิได้เป็นเพียงแค่สำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกันเท่านั้น แต่ยังรวมถึงสำนักพิมพ์อื่น ๆ ด้วยที่ต้องมารับเคราะห์จากที่มิได้เกี่ยวข้องด้วย  และแน่นอนคือบรรดา นิสิตคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเองที่จะไม่ได้มีทางเลือกในการเลือกซื้อ/อ่านหนังสือ ด้วยเช่นกัน

ทางคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย คงลืมไปแล้วว่าเมื่อเดือนธันวาคม 2555 ยังเป็นเจ้าภาพจัดงานเปิดตัวหนังสือปากไก่และใบเรือฉบับที่จัดพิมพ์โดยสำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกันอยู่เลย

เหตุที่ต้องเขียนเป็น “บันทึก” ไว้ในที่นี้ก็เป็นเครื่องเตือนใจว่า  สังคมนี้พื้นที่ที่ให้กับความเห็นที่แตกต่างนับวันจะลดลง  

หมายเหตุ

เผยแพร่ครั้งแรกในเฟซบุ๊กฟ้าเดียวกัน

หามประธานสหภาพแรงงานลูกจ้างภาครัฐของเกาหลีใต้ส่งโรงพยาบาล วูบหลังการอดอาหารประท้วงมา 16 วัน เรียกร้องให้รัฐบาลรับสมาชิกและแกนนำสหภาพ 137 คนที่ถูกเลิกจ้างกลับเข้าทำงาน

การต่อสู้ทางการเมืองระหว่างพวกจารีตนิยมกับฝ่ายประชาธิปไตยที่ยืดเยื้อตั้งแต่ต้นปี 2549 ถึงปัจจุบัน ได้ก่อให้เกิดความเสียหายร้ายแรงแก่เศรษฐกิจสังคมไทย เกิดความแตกแยกแบ่งข้างอย่างรุนแรง และที่สำคัญคือ เป็นความขัดแย้งทางการเมืองครั้งแรกของประเทศไทยที่มีประชาชนเข้าร่วมทั้งสองฝ่ายเป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง มวลชนที่เข้าร่วมกับฝ่ายประชาธิปไตย เฉพาะที่ออกมาต่อสู้บนท้องถนนทั่วประเทศก็มีจำนวนหลายแสนคน

ผู้ที่ได้ประโยชน์โดยตรงจากความขัดแย้งดังกล่าวก็คือ พวกกลุ่มชนชั้นนำจารีตนิยมที่ฉวยใช้มวลชนภายใต้การนำของกลุ่มอันธพาลพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย กับนักการเมืองในพรรคเพื่อไทยที่สามารถชนะเลือกตั้งปี 2554 ขึ้นมาเป็นรัฐบาลได้ตราบปัจจุบัน

ในการระดมมวลชนออกมาเคลื่อนไหวต่อสู้ ประชาชนบนท้องถนนเปรียบเสมือน “ทหารราบ” ที่ทำหน้าที่เคลื่อนไหว ประจันหน้า และปะทะกับพลังฝ่ายตรงข้าม และระหว่างมวลชนทั้งสองฝ่าย มวลชนฝ่ายประชาธิปไตยที่เป็นขบวนคนเสื้อแดงได้ประสบความเสียหายมากที่สุด โดยเฉพาะอย่างยิ่ง จากเหตุการณ์ “สงกรานต์เลือด” ปี 2552 และการสังหารหมู่ประชาชน เมษายน-พฤษภาคม 2553 มีประชาชนบาดเจ็บล้มตายรวมกันหลายพันคน และที่ถูกจับกุมคุมขัง ทั้งคดีพรก.ฉุกเฉินและคดีอาญาต่าง ๆ มากมายหลายร้อยคน

ประชาชนผู้รักประชาธิปไตยและความเป็นธรรมมองดูความสูญเสียทั้งชีวิตร่างกายและอิสรภาพของพี่น้องร่วมอุดมการณ์เหล่านี้ด้วยความเจ็บปวดอย่างที่สุด และยิ่งกลายเป็นความคับแค้นเมื่อกระบวนการยุติธรรมปฏิบัติต่อผู้ต้องคดีทั้งสองฝ่ายอย่างไม่เท่าเทียมเป็นมาตรฐานเดียวกัน ในขณะที่คดีของแกนนำและมวลชนเสื้อเหลืองดำเนินไปอย่างเชื่องช้า มีการให้ประกันตัวเกือบทุกคดี แต่ในทางตรงข้าม คดีของแกนนำและมวลชนฝ่ายประชาธิปไตยกลับดำเนินไปอย่างเฉียบขาด จับกุมคุมขังไม่ให้ประกันตัวเยี่ยงอาชญากรร้ายแรง ไปจนถึงคดีอาญาที่จบด้วยบทลงโทษรุนแรง

ผลที่เกิดขึ้น มิเพียงเป็นการสูญเสียสิทธิเสรีภาพแห่งตนเท่านั้น แต่เป็นการทำลายจิตใจและความเป็นมนุษย์ของผู้ที่ต้องคดี ไปจนถึงทำลายครอบครัว ญาติพี่น้อง เพื่อนฝูง อาชีพการงาน และสถานะทางเศรษฐกิจของพวกเขาทั้งหมด

ผู้ที่ได้รับประโยชน์อย่างเต็มที่จากการสูญเสียชีวิต เลือดเนื้อ และอิสรภาพของคนเหล่านี้ก็คือ แกนนำพรรคเพื่อไทย และบรรดาสส.พรรคเพื่อไทย ที่ปัจจุบันได้เป็นรัฐบาล รัฐมนตรี และตำแหน่งทางการเมืองต่าง ๆ นั่งกันเต็มสภาและทำเนียบรัฐบาลคำถามคือ ที่ผ่านมา คนพวกนี้กระทำอะไรบ้างในทางประชาธิปไตยอันเป็นการแสดงว่า คุ้มค่าต่อการสูญเสียและเสียสละของมวลชนเหล่านี้?

ในการช่วยเหลือประชาชนที่สูญเสีย ก็มีเพียงการเยียวยาด้วยการจ่ายเงินชดเชยแก่ผู้ที่บาดเจ็บ สูญเสียชีวิตและร่างกายเฉพาะผู้ที่ไม่ต้องคดี! ส่วนการช่วยเหลือผู้ต้องคดีและถูกคุมขังนั้น ตั้งแต่หลังเหตุการณ์พฤษภาคม 2553 พรรคเพื่อไทยมีความบกพร่องอย่างยิ่ง ทั้งเรื่องการหาทนายแก้ต่าง การประกันตัว การช่วยเหลือครอบครัว เงินทุนสนับสนุนต่าง ๆ มีเสียงต่อว่ามากมายว่า ตัวแทนพรรคเพื่อไทยที่เข้ามา “ช่วยเหลือ” ผู้ต้องคดีทำงานล่าช้า บกพร่อง ไปจนถึงข้อครหาเรื่องการแสวงหาประโยชน์จากผู้ต้องคดีและข่าวลือเรื่องการเงินที่รั่วไหล

ในท้ายสุด ประชาชนกลุ่มต่าง ๆ ต้องจัดตั้งกันเอง รวบรวมเงินทุนบริจาค ลงแรงกันเองร่วมกับทนายอาสาสมัคร หาทางช่วยเหลือผู้ต้องคดีทั่วประเทศ ตั้งแต่การเข้าเยี่ยม การเงิน สุขภาพ ปัญหาครอบครัว ทำกันอย่างอนาถา ตามมีตามเกิด และอาจโชคดีบ้างเมื่อสส.พรรคเพื่อไทยในพื้นที่บางคนที่ยังมีมนุษยธรรม ให้การหนุนช่วยเท่าที่จะทำได้

เมื่อพรรคเพื่อไทยชนะเลือกตั้งได้เป็นรัฐบาล ในระยะแรกก็มีความพยายามที่จะช่วยเหลือผู้ต้องคดีให้ได้ประกันตัวผ่านกรมคุ้มครองสิทธิ์เสรีภาพ แต่ส่วนใหญ่ก็ไม่เป็นผลด้วยอุปสรรคทางฝ่ายอัยการและศาล จนกระทั่งหลายคดีได้ทยอยพิพากษาจำคุกไป ความพยายามของรัฐบาลพรรคเพื่อไทยก็จางหายไปพร้อมกับข้ออ้างว่า ไม่สามารถแทรกแซงอัยการและศาลได้

ที่แย่ที่สุดคือ พรรคเพื่อไทยได้เสนอพระราชบัญญัติปรองดองแห่งชาติเข้าสู่สภาเมื่อกลางปี 2555 แต่กลับเป็นการกระทำที่ผิดพลาดอย่างร้ายแรงเพราะเป็นการมุ่ง “นิรโทษกรรมแบบเหมาเข่ง” ให้กับทุกคนทุกฝ่ายโดยไม่แยกแยะถูกผิด พรบ.ปรองดองฉบับพรรคเพื่อไทยนี้มีลักษณะสองประการคือ เลวร้ายและเห็นแก่ตัวที่ว่าเลวร้ายนั้น เพราะเอาการนิรโทษกรรมประชาชนไปผูกกับการนิรโทษกรรมผู้ที่เกี่ยวข้องกับการสังหารหมู่ประชาชน ส่วนที่ว่า “เห็นแก่ตัว” ก็คือ เอาการนิรโทษกรรมประชาชนไปผูกกับการนิรโทษกรรมคดีการเมืองของพ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตรและนักการเมืองพรรคไทยรักไทย-พลังประชาชน

พรบ.ปรองดองฉบับนี้ก็คือการเอาประชาชนที่ต้องคดีคุมขังอยู่เป็นตัวประกัน เสมือนต่อรองกับประชาชนว่า ถ้าอยากออกจากที่คุมขังและปลอดคดี ก็ต้องกล้ำกลืนเลือด ยอมรับการนิรโทษกรรมผู้ที่สังหารประชาชนด้วย แกนนำพรรคเพื่อไทยยังทำให้การนิรโทษกรรมประชาชนยิ่งยุ่งยากมากขึ้นด้วยการพ่วงเอาการนิรโทษกรรมคดีการเมืองของพ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตรและนักการเมืองพรรคไทยรักไทย-พลังประชาชนเข้าไปด้วย เสมือนบอกกับประชาชนว่า ถ้าอยากออกจากคุก ก็ต้องให้พวกตนได้ประโยชน์ด้วย ที่สำคัญคือ การรวมคดีการเมืองเข้ามายังทำให้พรบ.ปรองดองถูกต่อต้านอย่างหนักจากฝ่ายตรงข้าม จนไม่สามารถดำเนินการต่อไปได้

ในระยะสองปีมานี้ ความเคียดแค้นที่ประชาชนมีต่อพวกจารีตนิยมและกลุ่มทหารที่สังหารประชาชนได้ค่อย ๆ ขยายไปเป็นความไม่พอใจต่อพรรคเพื่อไทย จนถึงวันนี้ พรรคเพื่อไทยได้เป็นรัฐบาลบริหารประเทศมาได้เกือบสองปีแล้ว พวกเขาก็ยังคงแบกรับคดีร้ายแรงต่าง ๆ และถูกจำคุกอยู่เหมือนเดิม ความไม่พอใจของประชาชนได้เพิ่มมากขึ้นจนกลายเป็นความโกรธและคับแค้นที่มีต่อรัฐบาล รัฐมนตรี สส. และแกนนำพรรคเพื่อไทยโดยรวม

พรรคเพื่อไทยจะต้องตระหนักให้ชัดเจนว่า พวกท่านเป็นหนี้ประชาชนที่ออกมาต่อสู้ล้มตาย บาดเจ็บ พิการ และถูกจำคุกจนทุกวันนี้ ท่านเป็นหนี้คนพวกนี้ทั้งทางการเมืองและทางจริยธรรมการช่วยเหลือพวกเขาให้ถึงที่สุดไม่ใช่การให้ความเมตตาหรือให้ทาน แต่เป็น “การใช้หนี้”บัดนี้ โอกาสสำคัญได้มาถึงแล้ว นั่นคือ ได้มีข้อเสนอทั้งจากนักวิชาการและนปช.ให้เร่งนิรโทษกรรมเฉพาะประชาชนทั้งสองฝ่ายที่ร่วมเคลื่อนไหวทางการเมือง เป็นการแยกเอาประชาชนเหล่านี้ออกมาจากความขัดแย้งระหว่างพวกจารีตนิยมกับพ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตรและพรรคเพื่อไทย แกนนำพรรคเพื่อไทยและนายกรัฐมนตรียิ่งลักษณ์ ชินวัตร จะทำเป็นทองไม่รู้ร้อนต่อไปอีกไม่ได้

พฤษภาคม 2556 นี้ พวกเขาก็จะถูกจำคุกมาครบสามปี ตำแหน่งลาภยศที่พวกท่านมีในวันนี้ ก็คืออานิสงส์จากความทุกข์ทรมาณของพวกเขา พวกท่านทั้งหลายในทำเนียบรัฐบาลและรัฐสภาไม่รู้สึกบ้างหรือว่า พวกเขาติดคุกนานเกินไปแล้ว!

หมายเหตุ : ตีพิมพ์ครั้งแรกใน “โลกวันนี้วันสุข” ฉบับวันศุกร์ที่ 1 กุมภาพันธ์ 2556

นายนที สรวารี เลขาธิการมูลนิธิอิสรชน เปิดเผยการสำรวจผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะ โดยมูลนิธิอิสรชนร่วมกับบ้านมิตรไมตรี กรุงเทพมหานคร ภายใต้กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ทำการสำรวจผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะ ระหว่างวันที่ 1 กันยายน 2555 ถึง 31 ธันวาคม 2555 พบว่า มีจำนวนผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะ ทั่วกรุงเทพมหานคร ทั้งสิ้น 2,846 คน โดย 5 เขต ที่มีผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะมากที่สุด ได้แก่1.เขตพระนคร 518 คน 2.เขตบางซื่อ 263 คน 3.เขตจตุจักร 215 คน 4.เขตปทุมวัน 202 คน 5.เขตสัมพันธวงศ์ 173 คน

ส่วนกลุ่มผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะ ที่มีจำนวนมากที่สุด คือ คนเร่ร่อน 838 คน, ผู้ติดสุรา 802 คน, คนที่ใช้ที่สาธารณะในการหลับนอน 750 คน, ผู้ป่วยข้างถนน 690 คน, คนจนเมือง 600 คน, คนไร้บ้าน 410 คน, เด็กเร่ร่อนและครอบครัวเร่ร่อน 382 คน, คนเร่ร่อนไร้บ้าน 320 คน, พนักงานบริการอิสระ 362 คน, ผู้พ้นโทษ 66 คน

ตลอดปี 2555 ในพื้นที่เขตพระนคร บริเวณสนามหลวง คลองหลอด พบผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะ เสียชีวิต ตลอดทั้งปี 49 คน มีเพียง 5 รายที่สามารถได้รับหลักฐานการแจ้งตาย นอกจากนั้นไม่สามารถแจ้งได้เพราะไม่มีหลักฐานแสดงตัว กลายเป็นการเสียชีวิตข้างถนนที่ไร้การมองเห็นและรับรู้จากสังคม

เมื่อเทียบสถิติที่มูลนิธิเก็บข้อมูลมาติดต่อกันเป็นเวลา 3 ปี โดยในช่วง 2 ปีแรกมีข้อจำกัดในเรื่องเวลาของการจัดเก็บข้อมูล โดยมีเวลาจัดเก็บข้อมูลเพียง 1 เดือนเศษ แต่ในปี 2555 ใช้เวลาเก็บข้อมูลมากกว่า 120 วัน จึงทำให้มีเวลาตรวจสอบข้อมูลและลงพื้นที่ซ้ำทำให้จำนวนผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะ ค่อนข้างแม่นยำมากกว่าทุกครั้งที่ผ่านมา

ข้อสังเกตจากจำนวนผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะที่เพิ่มขึ้นมาก เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปี 2554 เพราะในปี 2554 มีปัจจัย เรื่องน้ำท่วมเข้ามาเป็นตัวแปรสำคัญที่ทำให้ ผู้ใช้ชีวิตฯส่วนหนึ่ง เข้ารับบริการในศูนย์พักพิงของรัฐที่เปิดขึ้นในช่วงน้ำท่วม และเมื่อพ้นวิกฤติการณ์ ดังกล่าว ก็ออกมาใช้ชีวิตในที่สาธารณะเช่นเดิม

นอกจากนี้ทางมูลนิธิยังให้ข้อมูลเกี่ยวกับ “ปิ่นเกล้าโมเดล” โดยระบุถึงแนวคิดริเริ่มว่า จากการลงพื้นที่รอบสนามหลวง ถนนราชดำเนิน และใต้สะพานปิ่นเกล้า พบว่า คนที่ใช้ชีวิตในที่สาธารณะ โดยส่วนใหญ่ ไม่ได้ต้องการบ้านที่เป็นหลัง แต่สิ่งที่เขาต้องการคือโอกาสการยอมรับของสังคม ซึ่งการทำงานกับพวกเขาต้องเป็นแบบเพื่อน โดยลงมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ด้วยตัวอาสาสมัครหรือเจ้าหน้าที่หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง แต่ไม่ใช่การไล่จับหรือจัดหาที่อยู่ในสถานสงเคราะห์ เพราะผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะบางรายมีงานทำและมีรายได้อยู่บริเวณโดยรอบของพื้นที่สาธารณะนั้นๆ 

แต่ในขณะเดียวกัน ในบางส่วนของคนที่ใช้ชีวิตในที่สาธารณะ จากการตรวจสอบจำนวนผู้ออกมาใช้ชีวิตในพื้นที่รอบสนามหลวง เช่น คลองหลอด ตรอกสาเก หลังกระทรวงมหาดไทย และใต้สะพานปิ่นเกล้า เป็นต้น โดยพบว่ามีเพิ่มมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง หลังจากสถานการณ์น้ำท่วมทำให้เกิดภาวะว่างงาน คนตกงานและสิ้นเนื้อประดาตัว ล่าสุดนับจำนวนคนใช้ชีวิตโดยรอบสนามหลวง ซึ่งอยู่เป็นเวลานานประมาณ 400 คน นอกจากนี้ยังมีคนที่เข้ามาอยู่ไม่เกิน 7 วันแล้ว เพื่อพักพิงหรืออาศัยเป็นที่หลับนอนชั่วคราว เตรียมหางานทำและหารายได้ก่อนกลับภูมิลำเนา กลุ่มนี้หมุนเวียนเข้ามาประมาณ 200 คน

ในกลุ่มที่พอมีรายได้ ที่พอเช่าบ้านราคาถูก เช่นวันละ 30-50 บาท ตอนหลังกว่า 18 ครอบครัวได้ อพยพมานอนใต้สะพานปิ่นเกล้า หลังบ้านที่เขาเช่าอยู่ ขึ้นราคาค่าเช่าในปี 2554 เดิมคนเหล่านี้ใช้เสื่อนอนหลับเรียงรายกันดูไม่เป็นระเบียบ ดังนั้น ทำให้ ทางมูลนิธิอสรชน เกิดไอเดีย “ปิ่นเกล้าโมเดล” ที่จะให้คนในที่สาธารณะอยู่เป็นหลักแหล่ง เพื่อง่ายต่อเจ้าหน้าที่ ทั้งหน่วยงานภาครัฐและเอกชน เข้าไปทำงานฟื้นฟู และพัฒนาเพื่อส่งกลุบภูมิลำเนา หรือสามารถมีแรงกลับไปเช่าบ้านอยู่ได้อย่างเดิม

ปิ่นเกล้าโมเดล นี้ไม่ได้มุ่งสนับสนุนให้คนออกมาใช้ชีวิตปักหลักอยู่ข้างถนน แต่เป็นการจัดระเบียบของผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะ ซึ่งจะทำให้ผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะอยู่อาศัยเป็นที่เป็นทาง และง่ายต่อการทำงานของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐและเอกชนได้ร่วมมือกันเยียวยา ฟื้นฟู และพัฒนาคุณภาพชีวิตให้มีอาชีพและรายได้ เมื่อสามารถตั้งหลักได้ สามารถพึ่งพาตนเองได้ ก็จะถอนตัวออกจากที่สาธารณะไปในที่สุด ปิ่นเกล้าโมเดลนี้เป็นการทดลองนำร่องและจะเป็นต้นแบบนำไปสู่การทำงานกับผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะทั่วประเทศได้ต่อไป 

สำหรับรูปแบบ “ปิ่นเกล้าโมเดล”คือ การออกแบบ Shelter หรือที่พักชั่วคราว ที่สามารถจะกล่าวว่าเป็นทางออกที่ดีสำหรับคนที่ใช้ชีวิตในที่สาธารณะ ให้เหมาะสมกับกลุ่มของผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะ คือ 1.อยู่รวมกันเป็นกลุ่ม โดยมีหัวหน้ากลุ่มที่ร่วมประสานงาน หรือเป็นหลักในการประสานงาน ดูแลกันเอง (ซึ่งอาจจะเรียกว่าเป็นผู้ใหญ่บ้านในกลุ่มนั้นๆ)กับหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน, 2.หน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน เข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาฟื้นฟู และส่งเสริมอาชีพ เพื่อให้ผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะมีรายได้ และกลับสู่ภูมิลำเนา หรือหาที่อยู่เป็นหลักแหล่งได้

ส่วนสาเหตุที่เลือกเต็นท์ เพราะเต็นท์เหมาะที่สุดกับผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะในประเทศไทย เพราะมี 3 ฤดู โดยเฉพาะฤดูฝน เต็นท์ ช่วยป้องกันในฝนสาด และไม่ต้องนอนเปียกชื้น เหมือนเช่นประเทศสหรัฐอเมริกา ญี่ปุ่นและออสเตรเลีย ที่สร้างบ้านพักให้คนเร่ร่อนอยู่ในที่สาธารณะ โดยมีกลไกทำงานร่วมกันระหว่างอาสาสมัครมูลนิธิอิสรชนกับเจ้าหน้าที่ภาครัฐ และจัดกฎระเบียบร่วมกันในการอยู่อาศัยให้มีความเป็นระเบียบเพิ่มขึ้น พร้อมตั้งหัวหน้ากลุ่มขึ้นมาทำหน้าที่เหมือนผู้ใหญ่บ้านคอยควบคุมชีวิตความเป็นอยู่ให้เหมาะสม 

ทั้งนี้ เมื่อวันที่ 20 ธันวาคม 2554 มูลนิธิอิสรชน ร่วมกับบ้านมิตรไมตรี กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ จัดโครงการแจกเต็นท์เพื่อผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะและพัฒนาคุณภาพชีวิตอย่างยั่งยืน โดยมีคนเร่ร่อนไร้บ้านจำนวน 18 ครอบครัว เข้าอยู่อาศัยริมแม่น้ำเจ้าพระยา บริเวณใต้สะพานปิ่นเกล้า ฝั่งพระนคร

มูลนิธิอิสรชนได้เยียวยาและฟื้นฟูจนบางรายกลับบ้านตนเอง บางรายเราส่งกลับบ้านและประสานงานบ้านมิตรไมตรีจัดส่งต่อ ขณะนี้ได้เริ่มแจกเต็นท์ให้อยู่ร่วมกันเป็นสัดส่วนเหมือนครอบครัวเดียวกัน และจัดฝึกอาชีพต่างๆ เช่น ซ่อมรองเท้า ร้อยลูกปัดเครื่องประดับ ขายหนังสือ และเป็นพนักงานรักษาความปลอดภัย เป็นต้น โดยมีหน่วยงานเข้ามาจัดหาเครื่องมืออุปกรณ์และเงินทุน รวมทั้งการออมเงิน เมื่อมีรายได้ก้อนหนึ่งก็จะสามารถออกไปหาบ้านเช่าและถอนตัวออกจากริมถนนในที่สุด ณ ตอนนี้ บางครอบครัวก็ไปเช่าบ้านอยู่ที่วัดบางยี่ขัน

ส่วนการทำงานร่วมกับผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะ ของกรุงเทพมหานคร มีทัศนคติเชิงลบต่อประชาชนที่ยากจนและด้อยโอกาสที่สุดในประเทศ และมีมุมมองเชิงสังคมแตกต่างจากองค์กรพัฒนาเอกชนที่ลงพื้นที่และสัมผัสคนเหล่านี้อย่างจริงจัง กทม.จึงไม่รู้ต้นตอหรือรากเหง้าของปัญหา และไม่สามารถแก้ปัญหาได้ตรงจุด หาก กทม.ต้องการแก้ปัญหานี้ให้สำเร็จจะต้องปรับเปลี่ยนทัศนคติโดยต้องมองคนกลุ่มนี้ให้เหมือนคนทั่วไปในสังคม.

“เนื่องอยู่ในช่วงหาเสียงเลือกตั้งผู้ว่า กทม. แต่ยังไม่มีผู้ว่าราชการท่านใดที่ให้ความสำคัญในเชิงนโยบายกับการทำงานกับผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะ” ตัวแทนมูลนิธิฯ ระบุ

ชื่อเดิม: มองบรรทัดฐานจากศาล ในคำพิพากษาคดีสมยศ

                “จำเลยมีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา ๑๑๒ เป็นการกระทำหลายกรรมต่างกัน ให้ลงโทษทุกกรรมเป็นกระทงความปิดไป ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา ๙๑ ให้จำคุกกระทงละ ๕ ปี รวม ๒ กระทงแล้ว จำคุก ๑๐ ปี”

เมื่อวันที่ 23 มกราคม 2555 ศาลชั้นต้นพิพากษาว่า นายสมยศ พฤกษาเกษมสุข บรรณาธิการบริหาร นิตยสาร Voice of Taksin หรือ เสียงทักษิณ มีความผิดตามกฎหมาย เนื่องจากเป็นบรรณาธิการของนิตยสารที่ตีพิมพ์บทความ 2 ชิ้น เข้าข่ายหมิ่นประมาท ดูหมิ่น แสดงความอาฆาดมาดร้าย พระมหากษัตริย์ และโทษของเขาคือ จำคุก 10 ปี

ดูรายละเอียดคดีนี้ และบันทึกสังเกตการณ์การพิจารณาคดีได้ที่ ฐานข้อมูลไอลอว์ คลิกที่นี่

ผล ของคำพิพากษาคดีนี้ดึงดูดให้สังคมเพ่งมองมาที่ปัญหาการบังคับใช้ประมวล กฎหมายอาญามาตรา 112 กับการแสดงความคิดเห็นทางการเมืองและเสรีภาพการแสดงออกในสังคมไทยมากขึ้น ลองดูกันว่าคำพิพากษาคดีนี้ วางบรรทัดฐานอะไรไว้บ้าง

ข้อความใด “หมิ่นฯ” หรือไม่ เป็นเรื่องที่ต้องนำสืบให้ศาลเห็น

ก่อน หน้าคดีนี้ มีคดีความตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 112 หลายคดีที่ไม่นำสืบพยานเพื่อพิสูจน์ “ความหมาย” ของข้อความที่นำมาฟ้อง ไม่ว่าจะเป็นเพราะต่างฝ่ายต่างไม่อยากให้พูดถึงเนื้อหาที่อาจจะพาดพิงสถาบัน กษัตริย์อย่างโจ่งแจ้ง หรือไม่ต้องการให้ใช้เวลาสืบพยานยาวนานเกินไป หรือศาลเชื่อจริงๆ ว่าการพิจารณาว่าข้อความใด “หมิ่นฯ” หรือไม่ เป็น “ปัญหาข้อกฎหมาย” ที่อยู่ในดุลพินิจของศาลแต่เพียงผู้เดียว ไม่ว่าจะเหตุผลใด ก็ส่งผลให้การพิจารณาคดีมาตรา 112 ในอดีตแทบไม่แตะต้องเนื้อหาตามคำฟ้องเลย หลายคดี ศาลพิพากษาไปโดยที่แม้แต่ศาลเองก็ไม่ได้อธิบายว่า ข้อความตามคำฟ้องนั้นหมิ่นประมาทพระมหากษัตริย์ฯ อย่างไร เพียงแต่เว้นพื้นที่ไว้ให้ทั้งจำเลยและประชาชนคิดและเข้าใจไปตามฐาน ประสบการณ์ของตัวเอง

อาจกล่าวได้ว่า คดีของนายสมยศ พฤกษาเกษมสุข เป็นคดีที่มีการนำพยานมาเบิกความในประเด็นเนื้อหากันอย่างตรงไปตรงมา เปิดเผย และพูดตรงประเด็นที่สุดของยุคสมัยนี้

โจทก์มีพยานไม่ต่ำกว่า 10 ปากที่มาอธิบายว่า อ่านบทความแล้วตีความอย่างไรให้หมิ่นประมาทกษัตริย์ฯ โดยมีนายทหารฝ่ายความมั่นคง 3 นาย นักศึกษากฎหมาย 3 คน ฝ่ายกฎหมายของสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ ฝ่ายกฎหมายกรมสรรพากร เครือข่ายราษฎรอาสาปกป้องสถาบันฯ รวมถึงมีศาสตราจารย์ธงทอง จันทรางศุ ซึ่งเป็นนักกฎหมายและนักประวัติศาสตร์ ผู้มีชื่อเป็นพยานโจทก์ในคดีตามมาตรา 112 หลายคดีก่อนหน้านี้มาเบิกความด้วย โดยพยานโจทก์ทั้งหลายต้องอธิบายโดยละเอียดในศาลว่า อ่านข้อความส่วนไหน แล้วเห็นว่าผู้เขียนพาดพิงถึงใครในเหตุการณ์ใด (ยกเว้นศ.ธงทอง ที่กล่าวว่าบทความชิ้นที่สองนั้นอ่านแล้วไม่ทราบว่าหมายถึงใคร) ขณะที่ฝ่ายจำเลย มีพยานทั้งหมด 7 ปาก รวมทั้งตัวจำเลยเอง ที่เบิกความว่า อ่านบทความแล้วไม่สามารถตีความว่าเป็นการหมิ่นประมาทกษัตริย์ฯ เพราะเหตุใด โดยมีพยานหลากหลายระดับการศึกษา ทั้ง นักวิชาการด้านกฎหมาย ด้านประวัติศาสตร์ ด้านสังคมศาสตร์ และกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ทุกคนเบิกความตรงกันว่า อ่านบทความทั้งสองแล้ว คิดว่าผู้เขียนเขียนถึงระบอบอำมาตย์ ไม่คิดว่าหมายถึงพระมหากษัตริย์

แม้ สุดท้าย ศาลจะใช้ดุลพินิจของตนเองพิจารณาข้อความ และเลือกที่จะให้น้ำหนักพยานฝั่งโจทก์มากกว่า แต่สิ่งที่แทบไม่เคยเห็นก่อนหน้านี้เลยคือ ศาลนำคำเบิกความของพยานมาประกอบการตีความแล้วเขียนไว้ในคำพิพากษา ด้วย

คดี ของนายสมยศ พฤกษาเกษมสุข สร้างบรรทัดฐานให้เห็นถึง การสืบพยานที่ให้โอกาสทั้งฝ่ายโจทก์และฝ่ายจำเลยสืบพยานในประเด็นการตีความ เนื้อหาได้โดยไม่ต้องปิดลับหรือขังเอาไว้ในแดนสนธยาที่ประชาชนเข้าไม่ถึง การสืบพยานลักษณะนี้เป็นสิ่งที่ควรจะเกิดขึ้น เพื่อให้คู่ความทั้งสองฝ่ายได้ใช้สิทธิต่อสู้คดีอย่างเต็มที่ เพื่อให้จำเลย และประชาชนเข้าใจถึงเหตุผลในคำพิพากษาได้อย่างดี และเพื่อให้เรื่องที่ควรจะให้สาธารณชนเข้าใจไม่ต้องปิดลับอีกต่อไป

กรณีกล่าวพาดพิงโดยไม่ระบุชื่อ ก็ผิดหมิ่นประมาทได้

คดี นี้จำเลยต่อสู้ว่า บทความทั้งสองชิ้นไม่ได้พาดพิงพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว แต่กล่าวถึงระบอบอำมาตย์ โดยบทความชิ้นแรกมีเนื้อความทำนองว่า “คนแก่โรคจิต” วางแผนฆ่า พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรี และมีข้อความตอนหนึ่งกล่าวทำนองว่า ตระกูลนี้เหมือนกันทั้งตระกูล เอาเขามาชุบเลี้ยงจนใหญ่โต พอได้ทีก็โค่นนายตัวเอง ซัดว่าสติไม่ดีแล้วก็จับลงถุงแดงฆ่าทิ้งอย่างทารุณ ส่วนบทความชิ้นที่สอง มีเนื้อความทำนองว่า “หลวงนฤบาล” แห่ง “โรงแรมผี” คอยบงการการเมืองไทยมาตลอดตั้งแต่สมัยจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ รวมทั้งอยู่เบื้องหลังการสังหารนักศึกษาในเหตุการณ์ 6 ตุลาคม 2519

ทั้งสองบทความไม่ได้กล่าวถึงพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว หรือพระบรมวงศานุวงศ์เลย แต่โจทก์นำสืบว่า ผู้เขียนบทความจงใจให้ผู้อ่านเข้าใจว่าหมายถึง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ขณะที่พยานจำเลยเบิกความว่า อ่านบทความแล้วเข้าใจว่าหมายถึงระบอบอำมาตย์
แม้จะไม่มีการกล่าวชื่อบุคคลที่ถูกพาดพิงโดยตรง แต่ศาลพิเคราะห์แล้วเห็นว่า

            “เมื่อพิจารณาจากคำว่า "โคตรตระกูลนี้มันก็เหมือนกันทั้งนั้น" ย่อมหมายความถึงพระมหากษัตริย์ในราชวงศ์จักรี เมื่อเทียบกับคำว่า "กรรมจะมาสนองกรรมเอาในตอนนี้" ที่เป็นเหตุการณ์ในปัจจุบัน ผู้อ่านย่อมเข้าใจได้ว่า ผู้เขียนหมายถึงพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช”

            “ผู้เขียนจงใจให้ผู้อ่านเข้าใจได้ว่า หลวงนฤบาลอยู่เบื้องหลังการจัดตั้งรัฐบาล โดยเชื่อมโยงกับเหตุการณ์ที่นายสัญญา ธรรมศักดิ์เป็นนายกรัฐมนตรี ครั้งหลังจากการเลือกตั้ง แล้วยังมีอำนาจเหนือรัฐบาลของหม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช และหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช อดีตนายกรัฐมนตรีทั้งสอง อันเป็นการสนับสนุนให้ผู้อ่านเข้าใจว่า ผู้ที่มีอำนาจเหนือรัฐบาลทหารและรัฐบาลพลเรือนในขณะนั้น ย่อมหมายถึงพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช”

คำ พิพากษาฉบับนี้ ย้ำแนวทางการใช้กฎหมายว่า แม้ข้อความจะไม่ได้เอ่ยชื่อบุคคลใดโดยตรง แต่ถ้าอ่านโดยรวมแล้วเข้าใจได้ว่าหมายถึงบุคคลใด ก็เข้าข่ายการหมิ่นประมาทได้ นั่นหมายความว่า การกล่าวแบบใช้ชื่อสมมติก็ดี การใช้ตัวอักษรย่อก็ดี หรือการกล่าวอ้อมๆ ให้ตีความกันเองก็ดี ไม่อาจทำให้ผู้กล่าวข้อความนั้นหลบเลี่ยงจากความผิดตามกฎหมายได้

ศาล กล่าวไว้ในคำพิพากษาด้วยว่า แม้ข้อความที่กล่าวนั้นอาจชวนให้ตีความถึงบุคคลหลายคนได้ก็ตาม แต่หากมีข้อความ “ส่วนหนึ่ง” ที่ตีความได้ถึงบุคคลที่เสียหายแล้ว ก็ถือว่าเป็นความผิดต่อบุคคลที่เสียหายแล้ว ศาลวิเคราะห์เรื่องนี้ไว้ในคำพิพากษาว่า

             “แม้จะมีข้อความบางตอนอ้างว่า มีการวางแผนมาจากโรงพยาบาลพระรามเก้า อันมิใช่ที่ประทับรักษาพระอาการของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลย เดชก็ตาม บทความในส่วนดังกล่าวก็น่าจะหมายถึงบุคคลอื่นตามที่จำเลยต่อสู้ แต่ก็ไม่ทำให้ข้อความในส่วนอื่นข้างต้นที่หมายถึงพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่ หัวภูมิพลอดุลยเดชเปลี่ยนแปลงไป”

ผู้พิพากษา นอกจากจะเป็นผู้ใช้ดุลพินิจผ่านการเลือกให้น้ำหนักกับพยาน ที่แม้คดีนี้จะมีพยานโจทก์บางส่วน เช่น ศ.ธงทอง จันทรางศุ เบิกความว่าอ่านบทความชิ้นที่สองแล้วไม่รู้ว่าหมายถึงผู้ใด แต่ศาลก็สามารถใช้วิจารณญาณของตนลงโทษว่าการเผยแพร่บทความดังกล่าวมีความผิด ได้ ผู้พิพากษายังเป็นผู้ใช้ดุลพินิจตีความเนื้อหาด้วยว่าข้อความนั้นหมิ่น ประมาทใคร

หากยอมรับกันได้ว่า ข้อความที่เป็นความผิดฐานหมิ่นประมาทไม่จำเป็นต้องเอ่ยถึงบุคคลที่เสียหาย โดยตรง และข้อความบางส่วนยังอาจสื่อถึงบุคคลอื่นก็ได้ด้วย ก็เท่ากับมอบอำนาจดุลพินิจในการวินิจฉัยให้ผู้พิพากษาในคดีนั้นๆ ใช้ความเข้าใจของตนเองในการตีความได้ ซึ่งสร้างความไม่แน่นอนในการตีความ และอาจกระทบต่อบรรยากาศของการแสดงออกในสังคมได้

ศาลยืนยันให้บรรณาธิการสิ่งพิมพ์ ต้องรับผิดในเนื้อหา

ตาม ที่ทราบกันแล้วว่า พระราชบัญญัติจดแจ้งการพิมพ์ พ.ศ.2551 ยกเลิกบทบัญญัติ ในพระราชบัญญัติการพิมพ์ พ.ศ.2484 ที่เคยกำหนดให้บรรณาธิการต้องรับผิดในเนื้อหาที่ตีพิมพ์ หมายความว่า ตามกฎหมายปัจจุบันเพียงแค่การเป็น “บรรณาธิการ” ของสิ่งพิมพ์ที่มีเนื้อหาผิดกฎหมาย ไม่ได้ทำให้ผู้นั้นต้องมีความผิดด้วยเสมอไป

แต่พระราชบัญญัติจดแจ้ง การพิมพ์ก็ไม่ได้มีบทยกเว้นความรับผิดมาคุ้มครองบรรณาธิการ ดังนั้นบรรณาธิการผู้ใดจะมีความผิดตามกฎหมายใดหรือไม่ ก็ต้องขึ้นอยู่กับการพิสูจน์ความผิดตามองค์ประกอบของกฎหมายนั้นๆ ซึ่งในคดีของนายสมยศ คือ ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 112

หลักพื้นฐานที่ สุดของการพิสูจน์ความผิดในคดีอาญา คือ “จำเลยต้องมีเจตนาในการกระทำความผิด” ซึ่ง “เจตนา” นั้น ต้องมาจากการที่จำเลย “รู้” ถึงองค์ประกอบทุกอย่างที่จะทำให้การกระทำนั้นเป็นความผิดเสียก่อน เมื่อ “รู้” แล้วแต่ก็ยัง “ทำ” จึงจะมีความผิด

ในคดีนี้ นายสมยศต่อสู้ว่า บทความที่ส่งมาลงตีพิมพ์ เป็นบทความต่อเนื่องจำนวน 12 ชิ้น ผู้เขียนส่งงานให้กองบรรณาธิการตั้งแต่ก่อนที่ตนจะรับหน้าที่เป็นบรรณาธิการ และเนื่องจากผู้เขียน คือ นายจักรภพ เพ็ญแข ซึ่งเป็นคนมีชื่อเสียง ตนจึงให้เกียรติผู้เขียนโดยไม่แก้ไขบทความแต่อย่างใด และบทความตามฟ้องนี้ตนได้อ่านแบบคร่าวๆ เพราะต้องเร่งปิดต้นฉบับ อ่านแล้วไม่ได้คิดว่าเป็นการหมิ่นประมาทพระมหากษัตริย์ แต่คิดว่าเป็นการกล่าวถึงระบอบอำมาตย์ เท่ากับนายสมยศได้ปฏิเสธชัดแจ้งแล้วว่า ตนไม่ได้มีเจตนากระทำความผิด ดังนั้นจึงเป็นหน้าที่ของโจทก์ที่จะต้องพิสูจน์ให้เห็นอย่างชัดแจ้งปราศจาก ข้อสงสัยว่า จำเลยได้อ่านบทความแล้วและรู้อยู่แล้วว่าเป็นการหมิ่นประมาทพระมหากษัตริย์ โดยจำเลยมีสิทธิที่จะไม่นำลงตีพิมพ์ได้ แต่ก็ยังเลือกที่จะนำลงตีพิมพ์เผยแพร่ จึงจะถือได้ว่าจำเลยมีเจตนาในการกระทำความผิด

แต่ทางนำสืบในคดีนี้ โจทก์นำพยานที่เป็นพนักงานคนอื่นของนิตยสารมาเบิกความ เช่น ช่างภาพของนิตยสาร ซึ่งเบิกความว่า ในกระบวนการคัดเลือกบทความที่จะลงตีพิมพ์ ไม่ได้มีนายสมยศเพียงคนเดียว แต่มีคนอื่นเข้าร่วมประชุมด้วย โดยคนอ่านบทความก่อนตีพิมพ์จริงๆ คือ พนักงานพิสูจน์อักษร ขณะที่พนักงานพิสูจน์อักษรก็ เบิกความเพียงแต่ว่าบทความทั้งหมดต้องส่งให้นายสมยศเท่านั้น และเมื่ออัยการถามว่า นอกจากจำเลย มีคนอื่นร่วมตัดสินใจคัดเลือกบทความหรือไม่ ก็ตอบว่าไม่ทราบ ส่วนพนักงานฝ่ายสมาชิก ก็เบิกความเพียงว่า เมื่อมีบทความส่งเข้ามาทางอีเมล ก็จะบันทึกไว้ที่เครื่องเพื่อให้นายสมยศอ่าน แต่จำเลยจะมาอ่านเมื่อไรนั้นไม่ทราบ และไม่ทราบว่าจำเลยได้ตรวจหรือแก้ไขหรือไม่

ดังนั้น เท่ากับข้อเท็จจริงในส่วนที่ว่า จำเลยได้อ่านบทความทั้งสอง และทราบดีว่าเป็นการหมิ่นประมาทกษัตริย์ฯ และจำเลยในฐานะบรรณาธิการเป็นผู้มีสิทธิตัดทอน แก้ไข หรือไม่ตีพิมพ์ แต่ก็ยังตัดสินใจตีพิมพ์ จึงแสดงถึงเจตนาของจำเลยได้นั้น เป็นข้อเท็จจริงที่โจทก์ ไม่มีพยานมานำสืบให้เห็นโดยปราศจากข้อสงสัยได้

ศาลวิเคราะห์ประเด็นนี้ไว้เพียงว่า

            “จำเลย ซึ่งจบการศึกษาระดับปริญญาตรีคณะรัฐศาสตร์ ทำงานอยู่องค์การพัฒนาเอกชนที่สมาคมสิทธิเสรีภาพของประชาชน และทำงานสื่อสารมวลชน จึงย่อมรู้อยู่แล้วว่า บทความที่หมิ่นประมาท ดูหมิ่น แสดงความอาฆาตมาดร้าย ต่อพระมหากษัตริย์ ซึ่งไม่มีความจริง”

และที่สำคัญ ในประเด็นเจตนาของจำเลยนั้น ศาลกล่าวไว้ในคำพิพากษาว่า

            “การ เสนอข่าวของจำเลยย่อมต้องตรวจสอบและวิเคราะห์บทความก่อน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง จำเลยในฐานะบรรณาธิการบริหาร ย่อมต้องมีวิจารณญาณและมาตรฐานสูงกว่าบุคคลทั่วไป พร้อมเป็นผู้คัดเลือกบทความที่จะต้องลงพิมพ์ ย่อมต้องใช้ความระมัดระวัง ... แต่จำเลยยังคงคัดเลือกบทความลงพิมพ์ในนิตยสารดังกล่าว จัดให้พิมพ์เป็นรูปเล่มและจัดจำหน่ายเผยแพร่แก่บุคคลทั่วไป การกระทำของจำเลยจึงเป็นการกระทำที่มีเจตนา ....”

เท่ากับว่า ศาลวางแนวการวินิจฉัยไว้ในคำพิพากษาคดีนี้แล้วว่า เพียงแค่โจทก์พิสูจน์ว่า จำเลยมีชื่อเป็น “บรรณาธิการ” อยู่บนปกหนังสือเท่านั้น ก็มีผลโดยอัตโนมัติว่า จำเลยต้องมีวิจารณญาณและมาตรฐานที่สูงกว่าบุคคลทั่วไป ต้องอ่านบทความ และต้องมีอำนาจเต็มในการคัดเลือกบทความว่าจะลงตีพิมพ์หรือไม่ โดยโจทก์ไม่จำเป็นต้องพิสูจน์เจตนาในการกระทำความผิดฐานนั้นๆ อีกต่อไป ซึ่งไม่น่าจะถูกต้องตามเจตนารมณ์ของการแก้ไขกฎหมายการพิมพ์ ไม่ถูกต้องตามหลักภาระพิสูจน์ และไม่ได้ตีความกฎหมายอาญาอย่างแคบเพื่อคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของจำเลย

แม้จะมีบรรทัดฐานหลายอย่างที่น่ากังวลจากคำพิพากษาในคดีนี้ เช่น การรวบรัดว่าบรรณาธิการต้องรับผิดชอบในเนื้อหาโดยไม่เน้นการพิสูจน์เจตนา การใช้ดุลพินิจเพื่อเลือกให้น้ำหนักพยานเพื่อตีความเนื้อหาที่หมิ่นฯ  การลงโทษฐานหมิ่นประมาททั้งๆ ที่ไม่มีการเอ่ยถึงบุคคลผู้เสียหาย แต่บรรทัดฐานอีกด้านหนึ่งที่เห็นได้ในคดีนี้ คือ การเขียนคำพิากษาให้ละเอียด การอธิบายวิธีการใช้ดุลพินิจ กล่าวอ้างถึงความเห็นของพยานต่างๆ ซึ่งเป็นความพยายามของศาลที่จะทำหน้าที่ให้สมบูรณ์แบบเพื่อหลีกเลี่ยงข้อ ครหาถึงความยุติธรรมกับนักโทษในคดีการเมือง

“ไม่มีที่ไหนในโลกหรอกที่เขาไม่เคลียร์พื้นที่ให้กับทีมดับเพลิง ตั้งแต่เย็นไม่มีใครเคลียร์พื้นที่ให้ ปล่อยให้มันไหม้ได้อย่างนั้น”

ผู้แทนไทยคนแรกใน AICHR แจงความยากลำบาก กว่าจะมาเป็น ‘ปฏิญญาสิทธิมนุษยชนอาเซียน’ เผยหลักการหลายส่วนถือว่าต่ำกว่ามาตรฐานสากล แต่ไม่ได้เลวร้ายขนาดใช้ไม่ได้ แนะประชาชนในอาเซียนร่วมผลักดันให้กลายกฎหมายทางประเพณีที่ได้รับการยอมรับ

กลุ่มราษฎรรักษ์ป่า ต.สะเอียบ อ.สอง จ.แพร่ เผยแพร่จดหมายเปิดผนึกถึงรัฐบาล และ 24 บริษัทข้ามชาติ ร้องยุติแผนการทำลายป่าโดยการสร้างเขื่อน หวั่นแผนการจัดการน้ำ 3.5 แสนล้านหมกเม็ดทำลายป่ากว่า 50,000 ไร่

คณะกรรมการผู้อพยพและผู้ลี้ภัยของแคนาดาได้สั่งให้มีการส่งตัวแกรี่ ปีเตอร์ ออกนอกประเทศ หลังพบว่าเขาเคยทำงานอารักขาลูกชาย 'เพลย์บอย' ของอดีตผู้นำเผด็จการลิเบีย และเชื่อว่ามีส่วนพัวพันในการปรบปรามกลุ่มต่อต้านรัฐบาลลิเบียในช่วงที่มีการลุกฮือหนักในปี 2011

เมื่อวันที่ 30 ม.ค. 2013 สำนักข่าว The Independent ของอังกฤษรายงานว่า แกรี่ ปีเตอร์ อดีตบอดี้การ์ดของบุตรชายของมุมมาร์ กัดดาฟี ซึ่งหลบหนีไปยังแคนาดาถูกทางการแคนาดาสั่งให้ส่งตัวออกจากประเทศหลังพบว่าเขามีความผิดฐานก่ออาชญากรรมต่อมนุษยชาติในช่วงที่กัดดาฟียังปกครองประเทศลิเบีย

แกรี่ ปีเตอร์ มีพื้นเพเป็นชาวออสเตรเลีย เขาทำงานเป็นบอดี้การ์ดผู้ให้การคุ้มกันลูกชายคนที่สามของกัดดาฟีผู้มีฉายาว่า 'เพลย์บอย' หรือ 'หนุ่มเจ้าสำราญ' ก่อนที่จะหลบหนีมาแคนาดาในปี 2011 ซึ่งมีการลุกฮือของกลุ่มต่อต้านรัฐบาลในลิเบียจนเป็นเหตุให้ผู้นำเผด็จการกัดดาฟีถูกโค่นล้ม

คณะกรรมการด้านผู้อพยพและผู้ลี้ภัยของแคนาดาได้สั่งให้แก่รี่ออกจากประเทศหลังพบว่าแกรี่ได้กระทำความผิดในช่วงก่อนกัดดาฟีถูกโค่นล้มไม่นาน และยังฝ่าฝืนกฏหมายนานาชาติจากการช่วยให้ อัล-ซาดี ลูกชายของกัดดาฟีผู้ที่เขาทำงานเป็นผู้อารักขาหลบหนีไปยังประเทศไนเจอร์

อลิเซีย ไซเฟิร์ต ประธานกรรมการองค์ผู้ลี้ภัยกล่าวว่า จากการที่แกรี่เป็นผู้อารักขาของ อัล-ซาดี ทำให้เขากลายเป็นสมาชิกส่วนหนึ่งของรัฐบาลลิเบียซึ่งเป็นผู้ที่ใช้ความรุนแรงในการปราบปรามกลุ่มกบฏ อลิเซียกล่าวอีกว่าขณะที่แกรี่ได้รับเงินหลายหมื่นดอลลาร์ในการอารักขาผู้จ้างวาน รัฐบาลลิเบียก็กระทำการสังหารและทรมานผู้คนเพื่อรักษาอำนาจ

ด้านแกรี่ ปีเตอร์ ปฏิเสธว่าเขาไม่เคยทราบถึงเรื่องการกระทำของรัฐบาลลิเบีย ขณะเดียวกันก็ให้สัมภาษณ์ต่อนิตยสาร Vice ต่อเรื่องมิตรภาพระหว่างเขากับ อัล-ซาดี ผู้ที่ล้มเหลวในการเป็นนักฟุตบอลมืออาชีพ เขายอมรับว่าเขาได้รับค่าตอบแทนดี แต่ก็บอกว่ามันเป็นเรื่องที่มากกว่าเรื่องเงินเพราะ อัล-ซาดี เป็นคนตลกครึ้นเครง ทำให้เขารู้สึกว่าเป็นช่วงเวลาที่ดีมาก

แกรี่มีเวลาอีกสองสัปดาห์ในการอุทธรณ์ก่อที่คำสั่งการเนรเทศจะมีผล

จากบันทึกคำให้การของตำรวจระบุว่า ปีเตอร์ได้รับจดหมายจาก อัล-ซาดี เมื่อเดือน ก.พ. 2011 ขอร้องให้ช่วยเหลือขณะที่ประเทศอยู่ในสถานการณ์ใกล้ถึงบทสรุป ข้อความมีอยู่ว่า "แกรี่ ผมต้องการคุณ ...ผมกำลังมีปัญหา (ลงชื่อ) S" มีรายงานอีกว่าปีเตอร์ได้เดินทางไปกลับลิเบียหลายครั้งเพื่อให้ความช่วยเหลือ และเมื่อฝ่ายรัฐบาลลิเบียเริ่มพ่ายแพ้เขาก็เป็นคนช่วยให้ อัล-ซาดี หลบหนีไปยังไนเจอร์ ที่อัล-ซาดี ยังคงพักอาศัยอยู่ในปัจจุบัน แกรี่ยังถูกยิงจากการที่เขาไปช่วยเหลือดังกล่าว และจากคำให้การของแกรี่เองเขาบอกว่าเขายังไม่ได้รับค่าจ้างจากปฏิบัติการในครั้งนั้นเลย

แกรี่ ปีเตอร์ เป็นชายอายุ 49 ปี เขามีบริษัทเป็นของตัวเองชื่อ Can/Aust บริษัทสืบสวนสอบสวนและรักษาความปลอดภัย ในออนตาริโอ ซึ่งแกรี่เชื่อว่าทุกอย่างที่มีอยู่ในบริษัทเขาไม่มีอะไรเลยที่ผิดกฏหมาย เขาเชื่อว่าเขาถูกตั้งเป้าเพียงเพราะเขามีส่วนเกี่ยวข้องกับ อัล-ซาดี กัดดาฟี "มันเป็นข้ออ้างห่วยๆ ในการหาเรื่องขับใครบางคนออกจากประเทศ" แกรี่กล่าว

แกรี่ บอกอีกว่ามันไม่เป็นความจริงที่อัล-ซาดีเป็นผู้ออกคำสั่งยิงผู้ประท้วงขณะที่เขากล่าวปราศรัยแทนพ่อของเขาให้แก่ผู้ชุมนุมสนับสนุนรัฐบาลในเบงกาซี โดยแกรี่ยืนยันว่าผู้ที่ออกคำสั่งจริงๆ คือหัวหน้าหน่วยข่าวกรองของกองทัพลิเบีย

เรียบเรียงจาก

Canadian 'guilty of crimes against humanity in Libya', The Independent, 30-01-2013